1948 : QAC000224B

Bhí scoil lainge lainne i mBaile Ghiolcaí, i Sliabh gCua, thaidhmpeall timpeall lár na hochtú haoise déag. Scoil lainge lainne a bhí ag Tómás Ó Caoimh ab an ainm den... príomhmhúinteoir a bhí aun. ann. Tómás na Lainge Lainne a thugaidís air, agus go raibh ana-cháil an-cháil air mar mhúnteoir. mhúinteoir. ’Sé sin bhíoch bhíodh sé ag teagasc na mic léinn sara sula dteighidís dtéidís go dtí Salamanca agus go dtí An Rúimh Róimh …. nuair a bhídís ag dul le sagairtóireacht. sagartóireacht. Is dócha go raibh sé ana-cháiliúil an-cháiliúil is agus é ráite gur chuala Donnacha Rua, nuair a bhí sé i gcéin, go raibh an scoil seo ar siúl, agus in inead ionad teacht abhaile go dtí Cauntae Contae an Chláir, san sin áit a rugag rugadh é. Nuair a chuireag cuireadh as a chláiste choláiste é, tháinig sé go dtí Baile na nGiolcaí, agus bhí sé mar chúntóir aige Tomás Ó Caoimh na Lainge. Lainne. Thagach Thagadh buachaillí ó gah gach aon áit don tír aun ann an uair sin agus bhídís ar iostas ag na feirmiúirí. feirmeoirí. Chimeátach Choimeádfadh na feirmiúirí feirmeoirí gan pheighinnn phingin do a dhíol. Bhí ‘_____+’ aun ann díobh bliain amháin, gur go dhineadar ndearnadar cluiche dh’imirt, a imirt, cluiche iománaíocht, iománaíochta, le mbuachaillí buachaillí na háite agus bhuadar orthu. Leis an leidhn linn céanna, bhí scoil eile aige Tomás Ó Lúndragán, Londragán, i dTi dTigh na Coille, agus bhí banfile banfhile mar chúntóir aige sin, Máire Ní Dhonnagán. Dhonnagáin. Sin í a cheap a lán poínte pointe agus a lán rudaí mar sin. Bhí scoil eile leis an leidhn linn chéanna sa Chnoc Bhuí aige Liam Ó Módhrán. Módhráin. Deirtear go raibh feirm mhuar mhór aige Liam Ó Módhrán leis, agus go dtagach dtagadh na scoláirí ós na scoileanna eile chuige sa saura. samhradh. Nuair ná téidís abhaile ar saoire, ar laethanta saoire, thagaidís chuige chun cúna cúnamh a thauirt thabhairt do dó sa bhFúr bhFómhar agus mar sin de. ’Sé Is é an duine a bhí acu… ina…. chúntóir aige siúd ná Nioclás Ó Donnchú. Bhí scoil aige sin héin féin nuair a fuair an Múdhránach Módhránach bás bhí scoil aige sa Chnoc Buí ina dhia dhiaidh san. sin. Ach maidir le Donncha Rua, ní raibh sé nach ach trí bliana ag múna múineadh scoile in aoch éíneacht Thomáis Thomás Uí Chaoimh nuair a theith sé as an áit agus chua chuaigh sé go dtí … Í Uí Mac Mhic Coille, le hais Eochaille. Do chuir... Bhí sé ag suí le cailín éigint éigin agus pé rud a thit amach eatarthu chuir sí fód múna ... eh ... i ndíon na scoile mar dar ndú ceaun ceann tuí a bhí air agus dhóg dódh an scoil agus cha chaith sé teithe. teitheadh. Níor raibh... níor thug sé i bhfad ansan ansin in Í Uí Mac Mhic Coille i n-ais le hEochaill nuair a chua chuaigh sé go dtí Talamh an Éisc mar a deirtear. Thar n-ais ansan ansin aríst arís leis agus tháine tháinig sé go dtí ceauntar ceantar Chaidhl Choill ’ic Mhic Thomáisín. Ansan Ansin an áit idir, Caidhl Caidhill ’ic Mhic Thomáisín… nó... Crosaire Chearúill, in aice le Crosaire Chearúill, an áit a bhfuil coiréal slinge. slinne. Thá Tá beaun beann nó beidhn binn seana-thí seantí fós aun, ann, agus badh ba é sin an scoil a bhí ag a Donnacha Donncha Rua nuair a chas sé. Bhíoch Bhíodh sé ag múna múineadh a lán des de na buachaillí i gcúnaí gcónaí le hí haghaidh sagairtóireacht sagartóireacht agus mar sin de. Fuair sé bás… Eanair Eanáir na bliana ocht déag agus a cúig déag agus thá tá sé curtha in reilig an Bhaile Nú Nua in aice le Caidhl Coill ’ic Mhic Thomáisín.