1977 : CD0188_22412316_30

Thugadar a dtosach do mhuir agus a ndeire ndeireadh don tír, d’árdaíodar a seolta bogóideacha bocóideacha bándhearga i mbun agus i mbárr mbarr na gcraun, gcrann, cófhada comhfhada códhíreach comhdhíreach rófhada ródhíreach. Mar a mbíoch mbíodh éisc is agus rúinte róinte míolta muara móra agus péistíní ainghiallta aingiallta na farraige a ag teacht ar bois bais agus ar shlais mhaidí rá, rámha, a ag déanamh ceóil ceoil spóirt spórt agus imreas dóibh. [ceol]

Fáilte rúibh romhaibh go dúithig dúiche gheal Duíneach Duibhneach atá le tamall fé faoi shmacht smacht na scríbe, ach inniubh inniu tá tráth ar fhearg an ghírig, gheimhridh, lá deas gleoite é gan puth gaoithe aun. ann. Ó Bhaile Uí Chráin Chorráin is agus ea Breanndán Breandán Laoithe, fear a bhfuil cáil air mar scéalaí bríomhar. Is minic é cloiste agaibh ag eachtraí fínscéal finscéal ach Iníon a Táiliúra Táilliúra a an scéal anocht díbhse. daoibhse.

Bhí lánú lánúin fadó an, ann, agus is minic a bhí agus beig beidh go deó deo hé feibh mar a dúirt an duine. Agus bhí cúigear clainne acu. Agus, táilliúr táilliúir ab ea é héinig féin agus de réir a thuairisce táiliúr táilliúir maith a bhí aun, ann, agus bhíoch bhíodh ana-thrácht an-trácht aige. Ach godé cad é an chabhair sin nah gach aen aon méid a thuileach thuillfeadh sé dh’ólach d’óladh sé é go léir. Agus mar gheaul gheall air sin bhí sael saol ana-bhocht an-bhocht ar fad acu. Agus nuair a théach théadh sé ’on don Bhaile Mhuar Mhór i gcónaí gach seachtain nuair a thagach thagadh sé abhaile, bhíoch bhíodh sé ar meisce, agus ní bhíoch bhíodh aen aon ch_, ní réiteóch réiteódh aen aon ní leis. Bhíoch Bhíodh sé a ag bruín bruíon lena bhean agus a ag bruín bruíon lena chlaun chlann agus is minic a bhuail sé agus chiceáil sé an bhean. Bhíodar cráite aige. Ach fé faoi cheaun cheann tamaill do luig luigh sé ansan ansin go dtí an níon iníon chríona chríonna a bhí aige, agus nah gach aen aon uair a thagach thagadh sé agus a dhóthain óltha ólta aige do lascálach lascáladh sé an t-anam aisti. Ach an lá so seo go háirithe, bhí sé mithe imithe arís chun an Bhaile Mhuair, Mhóir, agus dúirt sí lena máthair: ‘Sea mhuise, má thagann sé anocht,’ adúirt dúirt sí ‘agus é ar meisce, féataig féadfaidh teacht ach ní bheadsa bheidh mise roimis.’ ‘Cá ragha rachaidh tú?’ arsa an mháthair, ‘thá ‘tá deire deireadh agam,’ adúirt dúirt sí ‘táim ag cuir díom inniubh,’ inniu,’ adúirt dúirt sí ‘agus ní chasa chasfaidh mé. Ní bheadsa bheidh mise in aen aon tig teach leis sin,’ adúirt dúirt sí ‘a thuile.’ thuilleadh.’ Ach bhí an mháthair a ag gabháilt gabháil di chun go bhfanhach bhfanfadh sí is agus níorbh aen aon chabhair di é. Dh’ime D’imigh sí léithi léi agus is é an t-aes aois a bhí sí san aum am san, tímpeall timpeall hocht ocht bhliana déag. A’ Ach bhí sí a ag meacht imeacht léithi, léi, a ag siúl i rith a an lae agus í a ag lorg thaul thall is agus abhus héach féachaint a an bhfaigheach bhfaigheadh sí aen aon áit go dtogfaí isteach ag obair í, agus ní ráinig ráinigh léithi léi aen aon obair a dh’fháilt fháil i rith a an lae in aen aon áit do go gcua ndeachaigh sí isteach. Agus tránthúna tráthnóna déanach bhí sí a ag déanamh air ar an mBaile Mhuar Mhór ba ghiorra dhi, agus bhí an oíche a ag teacht agus bhí ocras uirthi agus bhí fuacht uirthi, mar ná nach raibh airgead ná aen aon rud eile aici chun bia a dh’ithe, ithe, ná a chneach. cheannach. Ach nuair a tháine tháinig sí go dtí an mBaile Muar Mór bhí sí a ag meacht, imeacht, a ag siúl roímpi roimpi ar fuaid fud an bhaile agus í a ag lorg lóistín i gcud gcuid dos do na tithe i gcóir gcomhair na hoíche agus í a ag lorg oibre_ obair ina thuile thuilleadh acu. Ach is é an rud a dh’imig d’imigh uirthi go dtáinig an oíche, agus ní raibh aen aon áit aici chun dul. Ní raibh aen aon lóistín aici. A’ Ach bhí sí a ag siúl léithi léi is agus ’on don dial diabhal do go ná do go gcuai ndeachaigh sí isteach i yard a bhí aun, ann, agus do bhí an oíche aun ann an uair sin, bhí trí nú nó a ceathair do de sheanachairteacha sheanchairteacha istig istigh aun, ann, agus chua chuaigh sí saul sall go dtí ceaun ceann acu agus dh’oscail d’oscail sí an doras agus chua chuaigh sí isteach ínti. inti. ‘An dial,’ diabhal,’ arsa í sin ‘go ndéanhaig ndéanfaidh an áit seo mi mé i gcóir gcomhair na hoíche.’ Shuig Shuigh sí istig istigh agus dh’iaig d’iaigh sí an doras uirthi héin, féin, seana-chairt seanchairt a bhí ínti. inti. Ach fé faoi cheaun cheann tamaill, thit a cola codladh uirthi agus ní muar mór a cola codladh a bhí déanta aici ní fláir foláir mar dhúise dhúisigh sí agus bhí fuacht uirthi agus ocras uirthi, agus gan faic aici lé le déanamh ach thosna thosaigh sí a an gol, leis a an bhfuacht agus leis an ocras, bhí sí a ag gol agus ’on don dial diabhal ná nár ghaibh ghabh an fear an treó treo agus chuala sé an gol. Agus chua chuaigh sé isteach insa sa yard agus chua chuaigh sé saul sall go dtí an gcairt agus d’fhiarha d’fhiafraigh sé: ‘Cé athá atá ansan?’ ansin?’ ‘Tháimse,’ ‘Táimse,’ adúirt dúirt sí. Dh’oscail D’oscail sé doras na cairte agus cheiste cheistigh sé í. ‘Canathaebh ‘Cad ina thaobh go bhfuileann bhfuil tú a ag gol,’ adúirt dúirt sí, adúirt dúirt sé. ‘Thá ‘Tá ocras orm,’ adúirt dúirt sí ‘agus tá fuacht orm, agus níl aen aon áit agam,’ adúirt dúirt sí ‘go raghad rachaidh mé i gcóir gcomhair na hoíche.’ ‘Téanam ort,’ a dúirt sé ‘in aenacht éineacht liomsa,’ adúirt dúirt sé ‘agus túrhadsa tabharfaidh mise lóistín duit i gcóir gcomhair na hoíche duit agus beig beidh do dhóthain le n-ithe agat.’ Tháine Tháinig sí amach as an gcairt agus dh’ime d’imigh sí ina theaunta. theannta. Is b’é ba é an saghas fir é sin fear go a raibh óstán muar mór ab_ aige agus chinníoch choinníodh sé múrán mórán Éireann lóstaeirithe lóistéirí agus bhíoch bhíodh cúigear nú_ nó_ ceathrar nú nó cúigear cailíní aidhmsire aimsire aige. Agus bhíodar a ag siúl leóthu leo agus fé faoi cheaun cheann tamaill. ‘B’fhéidir,’ arsa é sin ‘gob ‘gurb é gob gurb un amhlaidh a thócaimíst thógfaimis isteach ar fad ag obair,’ adúirt dúirt sé ‘mar, bíonn a lán cailíní aidhmsire aimsire againn, agus má luífeá linn b’fhé b’fhéidir go ndé_ mbeifeá ana-rúnach an-oiriúnach duinn.’ dúinn.’ ‘Sin é a bheach bheadh uam’ uaim’ adúirt dúirt sí. Ach thánadar thángadar go dtí an dtig teach go háirithe agus nuair a chua chuaigh sé isteach ghlaeig ghlaoigh sé air ar a bhean chéile agus nis d’inis sé dhi an bhean a bhí tucaithe tugtha leis aige, ach chuir sí sin fáilte roímpi roimpi agus thug sí bia dhi, a dhóthain do dó agus fuair sí leabaig leaba cholata chodlata i gcóir gcomhair na hoíche. Ní raibh tort tart ná ocras ansan ansin uirthi ná fuacht agus bhí sí ana-shásta an-sásta léi héin féin agus nuair a dhúise dhúisigh sí ar maidin, nuair a an dh’eighre d’éirigh sí, dúirt bean a an tí léithi: léi: ‘bhuel,’ arsa bean a an tí ‘túrhadsa ‘tabharfaidh mise obair duit,’ adúirt dúirt sí ‘má dh’fhanann fhanann tú agam. ‘Fanha ‘Fanfaidh mé agat,’ adúirt dúirt sí ‘gan aen aon rud,’ adúirt dúirt sí ‘ach mo dhóthain, mo dhóthain le n-ithe gan aen aon rud eile.’ ‘Ó, ní bheig bheidh san sin i gceist,’ adúirt dúirt sí ‘tá ceathrar nú nó cúigear cailíní eile agam agus geó gheobhaidh tú an pá céanna leothu leo san. Cuirhe Cuirfidh mé in aithne dhuit duit iad,’ a dúirt sí ‘i gciún gcionn cúpla lá. Ach ní bheig bheag aen aon obair lé le déanamh inniubh inniu agat,’ a dúirt sí ‘is féid_ féata féadfaidh tú dul a chola chodladh aríst arís agus reist reasta a bheith agat go dtí amáireach.’ Ach ní theastaig theastaigh uaithi dul a chola chodladh ach ar a shon san dúirt bean an tí léithi léi dul a chola. Sea. Maidin larnamháireach lá arna mhárach chuir sí in aithne dosna do na cailíní eile í agus thosna thosaigh sí ag obair agus dúirt sí leis na cailíní eile í a mhúine mhúineadh i gceart chuin chun oibre ach is é mar a bhí aici bhí an foun fonn uirthi agus ba shuarach a múine múineadh dho í#?. Ach bhí sí ansan ansin ag obair dóibh agus í ana-shásta an-sásta ar fad agus pá a dh’fháilt fháil aici chó chomh maith leis na cailíní eile agus is é mar a bhí, bhí dearúd dearmad ar fad déanta ar an dtig dteach aici. Ní raibh aen aon chuíneamh chuimhneamh aici ar dhul abhaile a thuile, thuilleadh, nuair a chuíníoch chuimhníodh sí air ar an ainis ainnis a bhí aige ag baile ní bhíoch bhíodh aen aon chuíneamh in ae aon chor aici air. Ach bhí tímpeall timpeall bliain nú nó níos mó tucaithe tugtha aun ann aici agus an lá áirithe seo, bhuail... tháinig fear isteach ’on don ’on don óstán agus captaen árthaig árthaigh ab ea é. Agus bhíoch bhíodh sé a ag siúl ar an ásta_ an óstán céanna go minic nuair a thagach thagadh sé ’on don bhaile mhuar. mhór. Ach d’fhiara d’fhiafraigh sé dho bhean an óstáin an raibh aen aon chailíní, an mbeach mbeadh aen aon chailín maith aici go raibh sé a ag lorg cailín le pósa, pósadh, agus dá bhfaigheach bhfaigheadh sé cailín maith go mbeach mbeadh sael saol maith aici ina theaunta theannta héin. féin. Fear saibhir a bhí aun. ann. ‘Tá,’ a dúirt sí, ‘seisear acu ar fad aun,’ ann,’ a dúirt sí ‘agus túrha tabharfaidh mé chút chugat iad agus féatair,’ féadfaidh tú,’ a dúirt sí ‘agus féatairse féadfaidh tusa do rau rogha a phrioca.’ phiocadh.’ Ach thug sí chuige iad, is bhí sé a ag féachaint orthu. ‘Tóca ‘Tógfaidh mé í seo,’ a dúirt sé ‘bin ‘arb shin í níon iníon an táiliúra? táilliúra? Má phósann sí mi.’ mé.’ ‘Bhuel,’ dúirt an bhean eile ‘níl aen aon chlaeim agamsa uirthi,’ a dúirt sí ‘má theastaíonn uaithi tu thú a phósa,’ phósadh,’ adúirt dúirt sí ‘is féidir léithi léi é a dhéanamh. Tá aithne mhaith agamsa ort,’ arsa í sin ‘ach níl aen aon aithne aici sin ort.’ Ach, chuir an_ bhean an óstáin a an cheist chúithi chuici cad a dhéanhach dhéanfadh sí. ‘Bhuel,’ adúirt dúirt sí ‘ní mhuar mhór dom tímpeall timpeall leathbhliain eile,’ adúirt dúirt sí ‘má bhíonn sé tímpeall timpeall aríst arís i gciún gcionn leathbhliana beig beidh m’aigne déanta suas agam.’ Dúirt sé go mbeach. mbeadh. Ach tháine tháinig sé thar n-ais i gciún gcionn leathbhliana agus socraíoch socraíodh suas nah gach aen aon ní, dúirt sí go bpósach bpósfadh sí é. Agus do pósach pósadh iad, agus do bhí tig teach ansan ansin aige sa bhaile mhuar mhór san, ba leis... tig teach aige héin féin aun, ann, agus dúirt sé léithi léi go mbeach mbeadh an tig teach sin aici héinig féin mar go mbeach mbeadh sé héin féin a ag meacht imeacht aríst arís i gciún gcionn mí agus go gcaitheach gcaithfeadh sé a bheith a ag meacht imeacht ar an bhfarraige lena árthach agus mb’fhéidir b’fhéidir ná nach beach beadh sé thar nais n-ais chúithi chuici aríst arís go ceaun ceann cúpla mí ach go mbeach mbeadh nah gach aen aon rud lé le fáilt fáil aici sa tig teach agus go_ go bhfaigheach bhfaigheadh sé cailín aidhmsire aimsire dhi a bheach bheadh go maith a ina teaunta. teannta. Bhí san sin go math maith is ní raibh go holc. Bhíodar i dteaunta dteannta a chéile ar feag feadh mí go dtí go n-ime n-imigh sé agus bhíodar ana-_ ana-shásta an-sásta ar fad, bhí sí ana-shásta an-sásta ar fad leis an bhfear céile a bhí fachta faighte aici. Bhí nah gach aen aon rud aici, nah gach aen aon rud a theastaig theastaigh uaithi bhí sé lé le fáilt fáil aici sa tig. teach. Sea. D’ime D’imigh sé ansan ansin agus dúirt sé léithi léi go mbeach mbeadh sé thar n-ais aríst arís i gciún gcionn dhá mhí. Ach chuir sé dho do chuin chun farraige aríst arís é héin féin agus a chriú, agus árthach trádala trádála a bhí aige agus bhí sé a ag dul lé le ceargó an uair sin, isteach go Sasana. Ach chua chuaigh sé go Sasana lena cheargó, agus folamhaíoch folmhaíodh é. Agus nuair a bhí sé á dá dh’fholamhú fholmhú chua chuaigh sé héin féin agus a chriú chuadar isteach insa sa bhaile mhuar, mhór, a bhí leathais le hais leóthu leo agus rug sé leis a chriú chun deoch a thúirt thabhairt dóibh. Agus bhí múrán mórán daoine istig istigh sa hotel sin Sasanaig Sasanaigh agus Éireannaig Éireannach agus nah gach aen aon tsaghas. Ach ’on don dial diabhal go gur mbuail bhuail captaen farraige ó Shasana leis istig istigh aun, ann, agus thosnaíodar thosaíodar a ag caighnt caint agus bhí an Sasanach a ag cuir cur síos ar a chuid saibhris héin féin an méid saibhris a bhí déanta aige ar a bhfarraige lena árthach. Agus bhí an tÉireannach, Éireannach ab ea é seo. Bhí sé sin a ag cuir cur síos air ar an saibhreas a bhí déanta aige héin. féin. Agus fé faoi cheaun cheann tamaill is é an rud a dh’imig d’imigh orthu go n-eighríodar n-éiríodar chun a chéile. Agus bhí an Sasanach a ag rá ná nach feaca bhfaca sé riamh na hÉireannaig hÉireannaigh ach a an bladhgar bladhmann acu. ‘Fiú amháin na mná héin,’ féin,’ adúirt a dúirt sé ‘ó Éirinn,’ adúirt dúirt sé, ‘níl aen aon chuma, ní raibh aen aon chuma riamh orthu.’ Ach dúirt an captaen Éireannach leis, ‘Bhuel tá bean phós_ pósta agamsa,’ adúirt dúirt sé ‘agus, níl aen aon bhean i Sasana,’ adúirt a dúirt sé ‘a thucach thiocfadh in aen aon ghreachtas ghiorracht leis, ar nah gach aen aon saghas slí.’ ‘Níl’ adúirt a dúirt an Sasanach, adúirt a dúirt sé ‘sí sin chó chomh maith in ae aon chor agus a deireann deir tusa é.’ ‘Chuirhinnse ‘Chuirfinnse aen aon gheaul gheall leat’ arsa é sin ‘go ndéanhainnse madán amadán duit,’ arsa é sin ‘dá shmairteálhacht shmairteáltacht athá atá sí’. ‘Ní dhéanfá’ arsa an fear eile. ‘Déanha ‘Déanfaidh mé, cuirhe cuirfidh mé geaul geall leat’ adúirt a dúirt sé ‘cuirhe ‘cuirfidh mé an t-árthach síos leat,’ adúirt a dúirt an tÉireannach ‘agus a bhfuil ínti,’ inti,’ adúirt a dúirt sé ‘ná déanha déanfaidh tú aen aon mhadán amadán di.’ ‘Alright,’ arsa an Sasanach adúirt a dúirt sé ‘tá árthach eile agamsa leis chó chomh math maith let le do árthach,’ agus cuirhe cuirfidh mé síos leat í ‘ach cathfar caithfear glaech,’ glaoch,’ adúirt a dúirt sé ‘ar atúrnae aturnae agus é seo a scr_ a shaighneáil síos, slí is go mbeadsa mbeidh mise siúráltha,’ siúráilte,’ adúirt a dúirt sé ‘go bhfaighe bhfaighidh mé m’árthach nuair a bhuahad bhuafaidh mé í.’ ‘Geó ‘Gheobhaidh tú an t-árthach,’ arsa an tÉireannach ‘má bhuahann bhuann tú í.’ Ach tháinig an t-atúrnae t-aturnae agus tháinig caunsail cannsail eile agus socraíoch socraíodh suas nah gach aen aon ní agus b’é an marga margadh é a bhí aun ann go dtucach dtiocfadh captaen Shasana go hÉirinn agus go ndéanhach ndéanfadh sé amadán di sin go gcodlóch gcodlódh sí ina theaunta theannta dá réir héin féin trí oíche. ‘Alright’ arsa an tÉireannach ‘fanhadsa ‘fanfaidh mise anso,’ anseo,’ adúirt a dúirt sé ‘nú ‘nó go dtucair.’ dtiocfaidh tú.’ Ach tháine tháinig sé go hÉirinn gan daut dabht bhí an cúntas cuntas fachta faighte aige cad é an áit go a raibh sí a mreachtaint maireachtáil agus thairig tharraing sé suas insa sa chuan agus tháine tháinig sé i dtír agus ní dhin rinne sé stad ná staen staon nú nó go gur mbain bhain sé amach an tig teach go a raibh sí. Gan daut dabht ní raibh aen aon aithne aici sin air nuair a tháine tháinig sé isteach. Chuir sé é héin féin in úil iúl agus dúirt sé léi go raibh aithne mhaith aige air ar a fear céile agus ná nár mhath mhaith leis toisc ná nach raibh sé toisc go raibh sé, toisc go raibh sé air ar an mbaile ná nárbh mhath mhaith leis gan teacht chun í dh’fhiscint fheiceáil agus go raibh sé san auras amhras gomb gurbh fhé fhéidir go raibh sé héin féin anso. anseo. ‘Ó níl,’ adúirt a dúirt sí ‘tá sé mithe imithe ní bhe bheidh sé aige ag baile go ceaun ceann cúpla mí.’ ‘Ba dheas liom é a dh’fhiscint fheiceáil mhuise,’ adúirt a dúirt sé ‘mar bhí aithne mhath mhaith agam air, mar is minic a bhuail sé treasna trasna orm,’ adúirt a dúirt sé ‘sara ‘sarar bpós phós sé.’ Ach thug sí bia agus deoch do, dó, agus dh’fhiarha d’fhiafraigh sí dho dhó cad é an fhaid a bheach bheadh sé air ar a an mbaile. ‘Dhera, tímpeall timpeall trí lá,’ adúirt a dúirt sé ‘tuca ‘tiocfaidh mé aríst arís amáireach.’ Ach dh’ime d’imigh sé nuair a bhí bia ite aige agus tháine tháinig sé aríst arís an lá ina dhiaig, dhiaidh, agus bhí sé a ag féachaint air ar a an dtig. dteach. ‘Tá tig teach ana-bhreá an-bhreá agaibh,’ adúirt a dúirt sé. ‘Ó, tá tig teach chó chomh breá againn,’ adúirt a dúirt sí ‘agus atá in Éirinn, tá nah gac h aen aon rud aun,’ ann,’ adúirt a dúirt sí ‘thug m’fhear céile é sin dom,’ adúirt a dúirt sí ‘chó ‘chomh lua luath is agus phósamair phósamar agus dú_ thá tá an buanacht buannacht céanna agamsa anois air,’ arsa í sin ‘agus atá aige sin, mar sin é an marga margadh a dhin rinne sé.’ ‘Is dócha’ arsa é sin ‘go bhfuil sé chó chomh deas anois,’ arsa é sin ‘in áirde airde staighre agus tá sé anso anseo anuas.’ ‘Ó tá,’ adúirt a dúirt sí ‘mar a chéile nach gach aen aon phrioc phioc do.’ Ach dh’ime dh’imigh sé agus dúirt sé léithi léi is agus é a ag meacht imeacht go dtucach dtiocfadh saé sé aríst arís a an lá ina dhiaig. dhiaidh. Ach tháine tháinig sé an tríú lá. ‘Bhuel,’ adúirt a dúirt sé ‘ní dhéanha dhéanfaidh mé puín puinn moile inniubh,’ inniu,’ adúirt a dúirt sé ‘mar tá deau deabhadh orm mar be beidh mé a ag meacht imeacht inniubh, inniu, be beidh mé a ag meacht imeacht tránthóna. tráthnóna. Ach,’ adúirt a dúirt sé ‘an uair go gur dtána tháinig mé an uair ná nach fuil bhfuil sé héin féin istig istigh ba dheas liom an tig teach go léir a dh’fhiscint,’ fheiceáil,’ adúirt a dúirt sé ‘á ‘dá dtúrfá dtabharfá cead dom gabháilt gabháil tríd.’ ‘Geó ‘Gheobhaidh tú cead,’ adúirt a dúirt sí ‘nah ‘gach aen aon seómra seomra a shiúl,’ adúirt a dúirt sí ‘seo leat ansan ansin in áirde,’ airde,’ arsa í sin ‘agus siúlaig siúil nah gach aen aon seómra seomra athá atá aun.’ ann.’ Ach d’ime d’imigh sé agus chua chuaigh sé in áirde airde agus bhí sé a ag siúl leis tímpeall timpeall sna seómraí. seomraí. Agus air ar deire deireadh chua chuaigh sé isteach insa sa seómra seomra colata codlata a bhí aici sin agus bhí sé a ag féachaint tímpeall timpeall istig istigh aun. ann. Agus in áirde airde ar bhóirdín bhoirdín istig istigh bhí árnaimintí oirnimintí a bhí tucaithe tugtha aigena ag a fear céile chúithi chuici sara sular bpósadar phósadar agus do bhí raic aun ann agus do bhí, bhí, do bhí a lá_ do bhí braeslaití aun ann agus do bhí fáine fáinne a pósta buailte aun ann aici hé féibh mar a bheach bheadh sé buinte bainte dá láimh lámh aici agus é buailte aun ann aici. Ach nuair a chnoic chonaic sé iad ar fad buailte air ar an mbóirdín mboirdín ní dhin dhearna sé aen aon rud ach iad go léir a bhuala bhualadh chuige. Agus bhuail sé anuas agus nuair a tháine tháinig sé anuas: ‘sea’ adúirt a dúirt sé ‘fáca ‘fágfaidh mé slán agat,’ adúirt a dúirt sé ‘be ‘beidh mé a ag cuir cur díom. Agus an chéad uair eile,’ adúirt a dúirt sé ‘a thuca thiocfaidh mé air aríst, arís, tuca tiocfaidh mé ar do thuairisc,’ adúirt a dúirt sé ‘ach abair leis héin féin nuair a thuca thiocfaidh sé,’ arsa é héin féin ‘go rabhas raibh mé anso.’ ‘Ó déarha déarfaidh mé’ adúirt a dúirt sí. A Ach bhog sé leis, bhí na rudaí ar fad a bhí aici goitithe goidte aige agus chuir sé dho dhó agus ní dhin dhearna sé stad ná staen staon nú go gcua ndeachaidh sé go Sasana. Agus chua chuaigh sé isteach go dtí an hotel céanna an áit a bhí fear na hÉireann ach dh’fhiara dh’fhiafraigh sé, a dh’fhiaraig dh’fhiafraigh an tÉireannach do dó ‘sea’ adúirt a dúirt sé ‘conas a dh’eighrig d’éirigh leat?’ ‘Ó go math,’ adúirt a dúirt sé ‘thugas trí oíche aun,’ ann,’ dúirt sé ‘bhíos ‘bhí mé im i mo chola chodladh in aenacht éineacht léithi léi trí oíche,’ adúirt a dúirt sé. ‘Ó’ adúirt a dúirt an fear eile ‘caithimíd, ‘caithfimid, caithig caithfidh cúirt a bheith air sin,’ adúirt a dúirt sé. Ach tháinig an t-atúrnae t-aturnae agus tháinig an judge agus bhí cúirt orthu. Ach ‘cad é an, cad é an córthaí comharthaí a thúrfá thabharfá dhom’ adúirt a dúirt a judge, adúirt a dúirt sé ‘go rauis raibh tú id i do chola chodladh in aenacht éineacht léithi?’ léi?’ ‘Ó féach,’ adúirt a dúirt sé, thóg sé amach iad ‘héach ‘féach iad so,’ dúirt sé ‘thug sí dhom dom iad san ar fad,’ adúirt a dúirt sé ‘a bhforamhór bhformhór acu agus an oíche déanach,’ adúirt a dúirt sé ‘thug sí dhom fáine fáinne a pósta,’ adúirt a dúirt sé ‘féach é.’ ‘Á,’ dúirt a judge, dúirt sé ‘dh’fhéadfá ‘d’fhéadfá iad san,’ sin,’ adúirt a dúirt sé ‘a cheannach in aen aon dúithig dúiche eile,’ adúirt dúirt sé ‘agus iad a bheith, iad a bheith agat,’ adúirt a dúirt sé ‘ní thúrhainnse thabharfainnse aen aon tor toradh duit orthu san’ sin’ dúirt sé. ‘Bhuel,’ arsa captaen na hÉireann, adúirt a dúirt sé ‘tá an ceart aige,’ dúirt sé ‘mar sin é an fáine,’ fáinne,’ adúirt a dúirt sé ‘dh’aineoinnse ‘d’aithneoinnse an fáine’ fáinne’ adúirt a dúirt sé ‘sin é an fáine fáinne pósta,’ adúirt a dúirt sé ‘do cheannaíos-sa cheannaigh mise dhi,’ adúirt a dúirt sé ‘tá an geaul, geall, táimse thíos’ adúirt a dúirt sé. ‘Bíoch, ‘Bíodh, bíoch bíodh a geaul geall agat,’ adúirt a dúirt sé leis a Sasa_ leis a Sasanach ‘táimse thíos. Do dh’aineoinnse d’aithneoinnse an fáine fáinne sin,’ adúirt a dúirt sé ‘in aen aon áit,’ adúirt a dúirt sé ‘mar sin é an fáine fáinne do cheannaíos-sa cheannaigh mise dhi,’ adúirt a dúirt sé ‘agus túir tabhair fé faoi ndeara,’ dúirt sé ‘do ‘gur gceannaíos cheannaigh mé daer daor go math maith é.’ Sea, bin ba shin deire deireadh leis a an scéal, an méid sin don scéal. Bhí na Sasanaig Sasanaigh go léir a ag liúirig liúireach féig faoi agus a ag maga magadh féig faoi mar gheaul gheall air ar an méid a bhí mithe imithe air. Ach ní raibh faic lé le déanamh aige, ach nuair a bhí sé héin féin agus an captaen Sasanach a fágaint fágáil a chéile, dh’fhiarhaig d’fhiafraigh an, dh’fhiarhaig d’fhiafraigh an Sasanach do dó ‘bhfuil aen aon rud insan san árthach’ adúirt a dúirt sé ‘a bhainis bhaineanns leat,’ adúirt a dúirt sé ‘a theastóch theastódh uait?’ ‘Níl faic,’ adúirt a dúirt sé ‘ach a an guna, gunna, túir tabhair dom a an guna,’ gunna,’ adúirt a dúirt sé. Thug sé chuige an guna gunna agus dúirt sé ansan ansin lena chriú ‘bíg ‘bígí a ag meacht imeacht díbh daoibh héin,’ féin,’ adúirt a dúirt sé ‘mar níl aen aon árthach agamsa a thuile’ thuilleadh’ adúirt a dúirt sé ‘caithe ‘caithfidh sibh a bheith a ag meacht imeacht díbh daoibh héin féin anois.’ Ach tháine tháinig First Mate, nú nó an Máta mar a ghlaetar ghlaoitear air as Gaelainn, Gaeilge, dh’fhan d’fhan sé sin na ina theaunta, theannta, ‘ní dh’fhácadsa d’fhágfaidh mise tu thú in ae aon chor,’ adúirt a dúirt sé ‘fanadsa ‘fanfaidh mise in aenacht éineacht leat.’ Ach dh’fhanadar d’fhanadar ansan ansin ar feag feadh cúpla lá agus dúirt, dúirt an captaen ‘raghaimíst ‘rachaimis abhaile go hÉirinn’ adúirt a dúirt sé ‘dá mbeach mbeadh aen aon árthach againn,’ adúirt a dúirt sé ‘a bhéarhach bhéarfadh si_ abhaile sinn.’ ‘Ó, geóimíd gheobhaimid árthach,’ arsa an First Mate ‘tá tarrac tarraingt ar airgead agamsa,’ adúirt a dúirt sé ‘geóimíd ‘gheobhaimid árthach a bhéarhach, bhéarfadh, a bhéarhaig bhéardaidh abhaile sinn.’ Ach fuaireadar an t-árthach agus thánadar thángadar abhaile go hÉirinn. Agus nuair a thánadar thángadar amach as an árthach, ‘fan bog go fóill anois,’ arsa an captaen leis a, an, leis a an máta ‘thá ‘tá jab beag agamsa,’ adúirt a dúirt sé ‘le cuir cur ort, lé le déanamh ortsa, lé le cuir cur ortsa,’ adúirt a dúirt sé. ‘Beir leat a guna gunna san,’ sin,’ adúirt a dúirt sé ‘agus téire téigh go dtí an dtig dteach chúithi chuici siúd,’ adúirt a dúirt sé ‘agus abair léi,’ adúirt a dúirt sé ‘go bhfuilimse anso. Agus go dteastaíonn uam uaim go dtucach dtiocfadh sí anuas, go bhfuilim anso anseo a fneacht fanacht léi. Agus nuair a ag bhe bheidh sibh a ag teacht’ adúirt a dúirt sé ‘gaibh ‘gabh cosán eile,’ adúirt a dúirt sé ‘ná gaibh gabh a an bóthar díreach’ adúirt a dúirt sé ‘ach gaibh gabh cosán eile. Agus na_ tuca tiocfaidh tú go dtí áit iargúltha,’ iargúlta,’ adúirt a dúirt sé ‘sa chosán san agus abair léi stada stadadh ansan,’ adúirt a dúirt sé ‘agus louch lámhach í,’ adúirt a dúirt sé ‘leis an méid athá atá sa ghuna, ghunna, agus buin bain amach a an croí aisti,’ adúirt a dúirt sé ‘agus na haehanna’ haenna’ adúirt a dúirt sé ‘agus cuir isteach insa sa phaca beag san iad,’ adúirt a dúirt sé ‘atháim ‘atáim a thúirt thabhairt duit agus túir tabhair leat anso anseo anuas iad,’ adúirt a dúirt sé ‘agus cath caith amach leis a gcé é.’ A d’imig d’imigh an máta agus a ghuna ghunna aige agus chua chuaigh sé go dtí an dtig dteach agus bhí aithne mhath mhaith aici air, a nis d’inis sé an scéal di. ‘Téanam ort’ adúirt a dúirt sé ‘catha ‘caithfidh tú dul tríd chuige siúd.’ A ghaidheadar ghabhadar amach agus ní ghaidheadar ghabhadar a an bóthar díreach dúirt sé ‘gaidhimíd ‘gabhaimid a an cóngar’ adúirt a dúirt sé. Bhí madraín sa tig teach aici agus bhí a madraín ina dteaunta. dteannta. Ach nuair a thánadar thángadar dtína dtí na leithéid sin do phaiste san áit uaigeanach. ‘Stad anso anseo anois,’ adúirt a dúirt sé ‘go fóill, tá beagán caighnte cainte le rá agamsa.’ Stadadar agus sin é nuair a dúirt sé léithi léi an cúram a chuir a an captaen air a dhéanamh. Agus chath chaith sé eachtraí dhi ansan ansin tríd agus tríd conas a bhí acu nuair a chuir sé síos a árthach leis a an gcaptaen ó Shasana. ‘Bhuel,’ adúirt a dúirt sí ‘níl aen aon phrioc phioc don gcaighnt gcaint sin aige don, do dó san i gceist,’ adúirt a dúirt sí ‘túir ‘tabhair seans dom,’ adúirt a dúirt sí ‘agus cuir síos, louch lámhach an gadhairín,’ adúirt a dúirt sí ‘agus buin bain a an croí agus na haehanna haenna amach as, amach as, agus beir leat síos chuige iad agus ní bheh’is bheidh a fhios aige, túir tabhair seans dom,’ adúirt a dúirt sí ‘agus prúválhadsa promhfaidh mise dhosan,’ dhósan,’ adúirt a dúirt sí ‘agus duitse go ndineach ndearnadh an éagóir ormsa’ arsa í sin ‘ní raibh aen aon phrioc phioc don obair sin i gceist.’ Sea, dhin rinne sé rud uirthi, lauch lámhach sé an gadhairín agus bhuin bhain sé an croí agus na haehanna haenna amach as agus d’ime d’imigh sé síos go dtí an gcaptaen leóthu. leo. ‘Féach thá tá siad ansan ansin anois,’ adúirt a dúirt sé. ‘Cath ‘Caith amach leis a an bhfarraige’ adúirt a dúirt a an captaen. Do chath chaith é amach leis an bhfarraige. Sea d’ime d’imigh sí sin agus is é an chéad rud a dhin rinne sí ná dul isteach go dtí beárbar agus bhearaig bhearaigh sí a gruaig. Agus fuair sí cluth culaith éadaig éadach fir agus chuir sé uirthi iad. Agus d’ime d’imigh sí don scríb scríob sin agus ní dhin dhearna sí stad ná staen staon go gcua ndeachaigh sí saul sall go Sasana mar bhí sé fachta faighte aici ón máta cá raibh an fear so seo a ag mreachtaint. maireachtáil. Agus ní dhin dhearna sí stad ná staena staonadh go gcua ndeachaigh sí isteach sa bhaile mhuar mhór chéanna an áít áit a bhí, a gcuireach gcuireadh síos an dá, go gur gcuireadar chuireadar bheirt an dá árthach síos lena chéile. Agus bhí múrán mórán daoine istig istigh an. ann. Ach sara sula gcua ndeachaigh sí isteach bhuail cúigear nú seisear léithi léi air ar chúl na sráide is riug rug sí léithi léi isteach iad. Cheap na_ n’fheadair aen aon duine ná gur fear í an tslí a bhí sí déanta suas. Ach bhí sí a ag glaech glaoch dí agus glaech glaoch dí go dtíos dtí nah gach aen aon duine agus í a caighnt caint agus gobh gurb í héin féin a an fear ó Éirinn ná nach raibh aen aon bheaun bheann aici air ar éinne is go raibh tarrac tarraingt air ar airgead aici. _____ math#? maith#? is ea go raibh an captaen istig istigh a ghaibh ghabh chun a an tí chuige ach ní dh’aine aithnigh sí an uair sin é. Ach is geárr gearr go gur ndid dhruid sé ina treó. treo. Amaist Ambaist ní níor dh’ainig aithnigh san sin í mar bhí éadach fir uirthi agus gruaig beártha bearrtha agus nah gach aen aon ní. Agus chuir sé ceist uirthi. ‘Shea’ ‘Sea’ adúirt a dúirt sé ‘más ó Éirinn tusa leis,’ adúirt a dúirt sé ‘ní fadó a bhí captaen anso, anseo, captaen árthaig árthaigh anso anseo ó Éirinn agus ní rau_ thóg sé i bhfad uamsa,’ uaimse,’ adúirt a dúirt sé ‘stúmpa ’ de madán amadán a dhéanamh dos do nah gach éinne, do nah gach éinne is agus dona bhean.’ ‘Conas a dhinis rinne tú é?’ adúirt a dúirt sí. ‘A leithéid seo,’ adúirt a dúirt sé ‘chuas-sa ‘chuaigh mise go hÉirinn,’ adúirt a dúirt sé ‘agus chua chuaigh sí a chola chodladh im i mo theaunta,’ theannta,’ adúirt a dúirt sé ‘trí_ trí oíche ,’ adúirt a dúirt sé ‘agus ina theaunta theannta san,’ sin,’ adúirt a dúirt sé ‘thug sí dhom fáine fáinne a phósta agus a raibh do rudaí luachmhara eile aici a bhí ceannaithe aige dhi sara sular bpósadar.’ phósadar.’ ‘Tá an t-éitheach agat,’ adúirt a dúirt sí a ag tógaint tógáil leis, agus chuir sí a ag seasamh air ar a cheaun cheann é don gcéad iarracht. Dh’eighre D’éirigh sé agus ghreama ghreamaigh sé áirde airde sa mhuineál í agus strac stróic sé as san sin síos a léine go léir agus cathach caitheadh iad a stop stopadh mar ainthíoch aithníodh ansan ansin gur bean a bhí aun. ann. Ach ‘túir ‘tabhair chúm, chugam, tugaíg tugaigí chúm,’ chugam,’ adúirt a dúirt sí ‘an judge,’ adúirt a dúirt sí ‘agus na hatúrnaethe,’ haturnaetha,’ adúirt a dúirt sí ‘a bhí mar, a bhí anso,’ anseo,’ adúirt a dúirt sí ‘air ‘ar a an gcúirt,’ adúirt a dúirt sí ‘a bhí air ar m’fhear céile,’ adúirt a dúirt sí ‘nuair a dineach rinneadh an éagóir air.’ Do tugach tugadh agus do chath chaith a captaen Sasanach do chath chaith sé seasamh. ‘Sea anois’ adúírt a dúirt sí ‘cad tá lé le rá agat,’ adúirt a dúirt sí ‘chuais ‘chuaigh go dtí an dtig dteach chúmsa,’ chugamsa,’ adúirt a dúirt sí ‘trí lá i ndiaig ndiaidh a chéile,’ adúirt a dúirt sí ‘ach, cad a thit amach,’ adúirt a dúirt sí ‘ní thit aen aon rud amach,’ adúirt a dúirt sí ‘ní dh’fhiaraís fhiafraigh tú domsa,’ arsa í sin ‘dul a chola chodladh in aenacht éineacht leat mar níbh níorbh ae aon chauir chabhair duit é, mar ní raghainnse rachainnse a chola chodladh go deó deo in aenacht éineacht le héinne,’ adúirt a dúirt sí ‘ach an fear atá pósta agam. Ach dhinis rinne tú an éagóir,’ adúirt a dúirt sí ‘agus ghoidis ghoid tú nah gach aen aon rud a bhí agam.’ Sea, fuair a_ fuair sí_ ‘cathadsa ‘caithfidh mise mé a, m’árthach, mo fhear céile,’ adúirt a dúirt sí ‘a dh’fháilt fháil thar n-ais, agus t’árthach-so do árthach-sa chó chomh math,’ adúirt a dúirt sí ‘mar do bhua_ tá_ do bhuaig_ tá sé buaite agam.’ Chath Chaith a Sasanach a bheith thíos agus fuair sí an dá árthach agus fuair sí criúnna agus chuir sí ínti inti iad agus ní dhin dhearna sí stad ná staen staon nú nó go dtáine dtáinig sí isteach go hÉirinn aríst arís leis an dá cheaun. cheann. Agus díreach nuair a leandáil leaindeáil sí do bhí an captaen, bin ba shin é a fear céile, bhí sé ina sheasamh thíos air a gcé é héin féin agus an máta agus nuair a chnoic chonaic sé a árthach dh’úmpa d’iompaigh sé uaithi. ‘Sin í t’árthach,’ do árthach,’ arsa an, arsa an máta leis. ‘Is í,’ adúirt a dúirt sé, agus dh’úmpa d’iompaigh sé uaithi agus shiúl shiúil sé leis abhaile. Dh’fhág sé an máta air ar a an gcé. D’eighre D’éirigh sí amach as an árthach agus bhuail sí aníos chuige. ‘Ainthíonn ‘Aithníonn tú mi,’ mé,’ dúirt sí. ‘Ainthím ‘Aithním go math,’ adúirt a dúirt sé ‘conas a bhí agat?’ ‘Héach ‘Féach ansan ansin iad,’ adúirt a dúirt sí ‘buaite thar n-ais,’ adúirt a dúirt sí ‘ca’il ‘cá bhfuil sé héinig?’ féin?’ ‘Tá sé cortha dho,’ dhó,’ adúirt a dúirt sé ‘tá a cheaun cheann fé faoi ó shin, thá tá sé mithe imithe abhaile.’ ‘Seo leat,’ arsa í sin ‘agus téir téigh a ag glaech glaoch air, agus nis inis do tríd agus tríd conas atá titithe tite amach.’ Chuir an méit do dó agus ní dhin dhearna sé aen aon stad do go gcua ndeachaigh sé go dtí an dtig dteach agus bhí an captaen suite roimis roimhe istig istigh sa tig teach aig ag ceaun ceann a bhúird bhoird agus gan focal as. ‘Bhuel,’ arsa é sin leis a an gcaptaen ‘tá scéal agamsa,’ adúirt a dúirt sé ‘a bhocaig bhogfaidh do chroí,’ adúirt a dúirt sé ‘má dh’éistíonn éisteann tú liom.’ ‘N’fhéadfá aen aon scéal a nisint insint domsa anois,’ arsa an captaen ‘a bhocach bhogfadh mo chroí.’ ‘Éist liom go háirithe,’ adúirt a dúirt sé ag eachtraí dho dhó conas mar bhí agus an feaul feall a dineach rinneadh air ar a bhean chéile. ‘Agus anois,’ adúirt a dúirt sé ‘tá sí thíos air ar a an gcé a ag fneacht fanacht leat,’ adúirt a dúirt sé ‘eighrig ‘éirigh a ag teacht liom agus téanam ort.’ ‘Ní ‘Níor chuala aen aon scéal riamh,’ arsa an captaen, arsa é sin ‘a chuir oiread áthais orm agus a... ach ní, níleann níl tú ag ínsint insint éithig.’ éithigh.’ ‘Nílim’ adúirt a dúirt an méit, adúirt a dúirt sé ‘téanam ort.’ Ach chuadar síos agus tháine tháinig sí amach as an árthach agus rug sé, rugadar air ar láimh a chéile agus bhí deire deireadh leis nah gach aen aon ní agus as san go dtí an lá a fuaireadar bás do bhíodar chó chomh sásta chó chomh sona lena chéile agus a bhí aen aon lánú lánúin riamh agus sin a ar gcualasa chuala mise dho. dhó. [ceol] Dhera tá is dócha, tá sé sin agam le fada riamh agus muarán mórán scéalta eile agam is dócha ach ní féidir liom cuíneamh cuimheamh orthu. Ach is é an áit a chuala-sa chuala mise é sin an chéad uair riamh ó fhear a bhí anso anseo thoir aig ag an gCuas fear bocht tá sé ar shlí na fíorne anois le le tamall go nglaeidís an Cúl air mar leasainm, Cinéideach ab ea é. Mícheál Ó Cinéide an ainm a bhí air agus ní chuala-sa chuala mise aen aon duine riamh agus is mó iomaí duine a chuala a ag scéaltóireacht scéalaíocht agus tá cuid mhath mhaith daoine cloiste agam a ag scéaltóireacht scéalaíocht air ar an réidió raidió agus air ar réidió raidió na Gaeltachta chó chomh math maith agus ní chuala chuala mé aen aon fhear fós, bneacht beannacht Dé lena anam, a bhéiteálhach bhéiteálfadh é ag ínsint insint scéil. [ceol]