1975 : OD017722_CD0927_18c1
Dónal Ó Murchú An tImleach Mór Thiar Uíbh Ráthach
Bhí
triúr
driothár
deartháir
in
Íochtar
Cua
fadó
agus
do
bhí
duine
acu
ní
raibh
sé
geabánta
geabanta
in
aen
aon
chor.
Do
bhí
a
máthair
in
aenacht
éineacht
leothu
leo
agus
bhí
sí
críonna,
agus
oíche
mar
seo
do
bhuail
sí
breoite,
agus
do
bhí
sí
ana-shuarach
an-suarach
go
léir
do
gur
mheádar
mheáigh siad
go
gurbh
mb’fhearr
fhearr
an
sagart
a
thúirt
thabhairt
chúithi.
chuici.
Is
é
an
áit
a
raibh
an
sagart,
a
i
gCathair
Dónall,
agus
bhí
trus
turas
mór
aun
ann
tímpeall
timpeall
an
bhóthair
ach
do
bhí
cóngar
trasna
an
chnoic
cosán
go
raibh
aitheantas
acu
súd
siúd
air.
Duairt
Dúirt
an...
duine
dhosna
dho na
driotháracha
deartháireacha
do
go
mfanhach
bhfanfadh
sé
féin
i
bhfeighil
na...
na
máthar
go
dtacaidís
dtiocfaidís
agus
leogan
ligean
don
driotháir
deartháir
críonna
imeacht
agus
an
driotháir
deartháir
óg
ná
raibh
ró-gheabánta
rógheabanta
imeacht
in
aenacht
éineacht
leis.
Bhí
an
fear
ná
raibh
ró-gheabánta
rógheabanta
bhí
sé
ana-láidir
an-láidir
agus
d’imíodar
trasna
an
chnoic,
agus
do
dheigheadar
chuaigh siad
go
tig
teach
an
tsagairt,
d’fhiarhaig
d’fhiafraigh
an
sagart
dóibh
conas
a
thángadar,
tháinig siad,
duaradar
dúirt siad
gur
thángadar
tháinig siad
an
cóngar.
‘Agus
conas
a
raghadsa
rachaidh mise
an
cóngar’
a
duairt
dúirt
an
sagart
‘níl
aen
aon
úmpar
iompar
agam’
a
duairt
dúirt
sé
‘nur
‘nuair
nár
thugabhair
thug sibh
aen
aon
úmpar
iompar
libh’.
‘Be
‘Beidh
sé
ana-...
cruaig
crua
orm’
a
duairt
dúirt
an
sagart
‘siúl
i
gcoinnibh
gcoinne
an
chnoic
suas,
ach
ní
dhéanha
dhéanfaidh
sé
aen
aon
trioblóid
dom
imeacht
leis
an
gcorathom...
gcothrom...
Ó
déarhaig...
déarfaidh...
tá
driothár
deartháir
dósa
domsa
anso,
anseo,
agus
tá
sé
chomh
láidir
le
haen
haon
asal,
agus
béarha
béarfaidh
sé
sin
an
cnoc
amach
tu.
‘Níl
aen
aon
mheabhair
aige
siúd’
duairt
dúirt
sé
‘amadán
is
ea
é’
a
duairt
dúirt
sé
‘ach
tá
sé
ana-láidir’.
an-láidir’.
Sea
bhí
soin
sin
go
math,
maith,
‘is
math
maith
é
sin’
a
duairt
dúirt
an
sagart
‘imeodsa
‘imeoidh mise
in
aenacht
éineacht
libh
mar
sin’.
‘Téir
‘Téigh
isteach’
a
duair
dúirt
sé
leis
an
amadán
‘go
dtí
an
séipéal
agus
túir
tabhair
amach
bosca
beag
uaithine
uaine
chúm’
chugam’
a
duair
dúirt
sé
‘atá
san
altóir,
agus
ná
fág
éinne
istig
istigh
id
i do
dhiaig.’
dhiaidh.’
D’ime
D’imigh
sé
isteach
agus
do
bhuail
sé
an
bosca
chuige
ina
phóca
agus
ar
a
ghabháilt
ghabháil
anuas
tríd
an...
fhálach
an
aidhl
#?,
do
bhí
an
stailcaeir
stalcaire
suas
ina
choinnibh
choinne
agus
dhá
adhairc
adharc
as.
‘Bí
amu’
amuigh’
a
duairt
dúirt
an
t-amadán
‘dheighig
‘chuaigh
an
fear
a
raibh
na
hadharca
air,
dheighe
chuaigh
sé
chun
suíte...
suite...
agus
do
láimhsíodar
a
chéile
agus
do
chuir
an
t-amadán
ar
an
dtae
dtaobh
amuh
amuigh
o
dho
dhoras
é
agus
thairig
tharraing
sé
an
dá
adhairc
as.
‘Cé
hé
thusa?’
a
duairt
dúirt
an
t-amadán
leis.
‘Ó
is
mise
an
dial’
diabhal’
a
duairt
dúirt
sé
‘ach
dial
diabhal
amadáin
is
ea
thusa!’
Thug
sé
an
bosca
dhon
don
sagart.
‘Cad
a
mhoíl
mhoilligh
tu?’
duairt
dúirt
an
sagart.
‘Do
bhí
an
dial
diabhal
istig
istigh
sa
tséipéal
séipéal
anocht’
a
duairt
dúirt
sé
‘agus
do
bhí
ana-...
jab
agam’
aduairt
a dúirt
sé
‘a
‘ag
d’iarraig
iarraidh
é
a
chuir
chur
amach
as.’
‘Ní
chuirheach
chuirfeadh
aen
aon
iongana
ionadh
orm’
aduairt
a dúirt
an
sagart,
a
duairt
dúirt
sé
‘do
chaighnt,
chaint,
ar
a
shon
go
dtugtar
amadán
ort.
Mar’
aduairt
a dúirt
sé
‘sé
a
thairig
tharraing
an
dial
diabhal
an’
a
duair
sé
‘tá
fear
is
bean
a
phós
anso’
aduairt
a dúirt
sé
‘tá
dhá
mhí
ó
shin.
Agus
táid
siad
a
ag
tarrac
tarraingt
a
chéile’
aduairt
a dúirt
sé,
‘agus
ag
bearrthóileacht
bearrthóireacht
ar
a
chéile
ó
phósadar
agus
fiú
amháin,’
aduairt
a dúirt
sé
‘táid
siad
le
dhá
Dhoumhnach
Dhomhnach
ag
troid
istig
istigh
sa
tséipéal,
agus
sin
é
a
thairig
tharraing
an
dial
diabhal
tímpeall.’
timpeall.’
Bhailíodar
leothu
leo
agus
do
bhíodar
ag
cuir
cur
díobh
an
cnoc
amach
agus
an
sagart
i
ndroum
ndrom
an
fhir
láidir
seo,
an
amadáin.
‘Lig
‘Leag
anuas
anois
mi’
mé’
aduairt
a dúirt
an
sagart
‘agus
ní
haen
haon
trioblóid
dom
imeacht
leis
an
gcorthom.’
gcothrom.’
Nuair
a
leog
lig
sé
anuas
é,
an
sagart,
d’fhéach
an
t-amadán
thairis
agus
bhí
sé
ag
féachaint
air
ar
leac
muar
mór
a
bhí
ar
cliathán
chliathán
an
chosáin,
agus
stad
sé.
‘Cad
tá
id
i do
’bailiú
thriobliú
#?’
duairt
dúirt
an
sagart
‘tá’
a
duairt
dúirt
sé
‘tá
bean
ag
seasamh
ansoin’
ansan’
aduairt
a dúirt
sé
‘san
aum
am
so
seo
dh’oíche
d’oíche
pé
ní
atá
uaithi.’
Stad
an
sagart,
‘n’fhicimse
‘ní fheicimse
in
aen
aon
chor
í’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Chímse
‘Feicimse
go
math
maith
í’
duairt
dúirt
an
t-amadán
‘an
bhficeann
bhfeiceann
túsa
tusa
í,’
duairt
dúirt
sé
leis
an
ndriotháir
ndeartháir
a
bhí
geibeánta.
geabeanta.
‘N’fhicimse
‘Ní fheicimse
aen
aon
ruainne
dhi,’
duairt
dúirt
an
driothár
deartháir
a
bhí
geabánta.
geabanta.
Thóg
an
sagart
amach
a
leaur
leabhar
as
a
phóca
agus
do
léig
léigh
sé
stair
‘chím
‘feicim
anois
í’
duairt
dúirt
an
sagart,
‘gluaisíg
‘gluaisigí
oraibh’
aduairt
a dúirt
sé.
Do
ghluaisíodar
ghluaiseadar
orthu
agus
do
bhíodar
ag
cuir
cur
díobh,
agus
do
bhéic
an
t-amadán
arís
‘féach
anso
anseo
arís
í’
aduairt
a dúirt
sé.
‘N’fhicimse
‘Ní fheicimse
in
aen
aon
chor
í’,
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Chímse
‘Feicimse
í’
duairt
dúirt
an
t-amadán.
Do
léig
léigh
an
sagart
arís.
‘Chímse
‘Feicimse
féin
anois
í’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Caithe
‘Caithfidh
mé
adamháil
admháil
a
bhuint
bhaint
aisti’
aduairt
a dúirt
an
sagart,
a
duairt
dúirt
sé,
‘agus
tá
an
dá
eagala
eagla
orm,
le
heagala’
heagla’
aduairt
a dúirt
sé,
‘do
‘go
mbeach
mbeadh
úr
bhur
máthair
caighlthe,’
caillte,’
aduairt
a dúirt
sé
‘agus
do
mbeach
mbeadh
aen
aon
ní
ag
déanamh
aen
aon
droithid
droichid
duitse...
#?’
aduair
a dúirt
sé
‘agus
í
ag
góil
gabháil
i
mbóthar
na
síoraíochta’
aduairt
a dúirt
sé,
‘gurb
é
an
oullsprid
ollspirid
a
chuirheach
chuirfeadh
brisciún
bun os cionn
í’
aduairt
a dúirt
sé
‘chun
dul
a
láthair
Dé.’
Ach
chuir
an
sagart,
chuir
sé
a
mhéar
ina
bhéal
agus
do
chuir
sé
as
fead
ghlaice.
‘A
bhean
mhaith,’
aduairt
a dúirt
an
sagart,
‘cad
a
thug
anso
anseo
thu,
nú
nó
cad
é
do
thrioblóid
san
aum
am
so
seo
dh’oíche.’
d’oíche.’
‘Tá
trioblóid
orm,’
aduairt
a dúirt
sí
‘do
chuir
Dia
Dá
é
seo
mar
phrugadóireacht
phurgadóireacht
orm,’
aduairt
a dúirt
sí
‘fad
a
bheach
bheadh
sé
ag
cathamh
caitheamh
na
Glóire’.
‘Cad
a
dhinis
rinne tú
as
an
slí’
aduairt
a dúirt
sé.
‘Neosadsa
‘Inseoidh mé
soin
sin
duit,’
aduairt
a dúirt
sí
‘do
bhíos
bhí mé
go
math
maith
táchtach
tábhachtach
ar
an
sael
saol
so.
Ní
raibh
aen
aon
easna
airg...
airgid
orm.
Agus
do
chinníos
choinníos
tuarastal
buachaill
buachalla
a
bhí
agam,’
aduairt
a dúirt
sí
‘ar
feag
feadh
chúig
bhliana
agus
do
dhamhain
dhamnaigh
sé
mi
mé
#?.
Agus,
dár
dá mba
dhóigh
liom’
aduairt
a dúirt
sí
‘do
‘go
dtúrhach
dtabharfadh
éinne
agaibh
scéala
dom
dhreatháir
dheartháir
go
bhfuil
m’áit
aige’
aduairt
a dúirt
sí
‘hocht...
hocht
ocht
aifreann
a
chuir
lem
le mo
anamsa,
níl
aen
aon
ní
eile
a
shaerhaig
shaorfaidh
mé
agus
má
dhineann
dhéanann
sé
é
sin
n’fhicfear
ní fheicfear
mé
go
brách
arís.’
Do
bhailíodar
leothu,
leo,
agus
d’fhágadar
ansoin
ansan
í
agus
do
chnoic
chonaic
an
sagart
féin,
do
chnoic
chonaic
sé
arís
í.
‘An
tusa
an
bhean
do
a
raus
raibh mé
ag
caighnt
caint
cheana
leis’
aduairt
a dúirt
an
sagart,
‘is
mé’
aduairt
a dúirt
sí.
Chuir
sé
a
mhéar
ina
bhéal
agus
do
chuir
sé
fead
ghlaice
arís
as.
‘Cad
é
an
trioblóid
atá
anois
ort’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Sé
‘Is é
an
trioblóid
atá
anois
orm’
aduairt
a dúirt
sí
‘ná
‘nach
duart
dúirt mé
leat
a
rá
lem
le mo
dhriotháir
dheartháir
leat
féin
an
t-aifreann
a
lé’.
léamh’.
‘Math
‘Maith
go
leor’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
Bhailíodar
leothu
leo
arís
agus
níorbh
fhada
a
bhíodar
arís
nuair
a
chnoic
chonaic
an
sagart
arís
í.
‘An
tu
tú
atá
anso
anseo
arís?’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Is
mi’.
mé’.
‘Cad
é
an
trioblóid
atá
anois
ort‘.
‘Neosadsa
‘Inseoidh mé
soin
sin
duit’
aduairt
a dúirt
sí,
‘mara
mbeig
mbeidh
an
chéad
aifreann
ráite
i
gceaun
gceann
lá...
fé
faoi
bhun
lá
agus
fiche,
beifear
im
i mo
fhiscint
fheiceáil
go
deo.’
‘Ná
bíoch
bíodh
soin
sin
do
de
thrioblóid
ort’
aduairt,
aduirt,
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Be
‘Beidh
sé
ráite
i
gceaun
gceann
dhá
lae
agam.’
‘N’fhicfar
‘Ní fheicfar
mise
anso’
anseo’
aduairt
a dúirt
sí
‘go
deo
arís’.
Do
dheigheadar
chuaigh siad
isteach
go
dtí
do
raibh
an
bhean
suarach
máthair
na
mbuachaillí
agus
d’fhiarha
d’fhiafraigh
sé
dho,
dhon
don
mac
nuair
a
dheighe
chuaigh
sé
isteach
conas
a
bhí
sí.
‘Tá
sí
ar
an
iongana
ionadh
is
mó
a
tháinig...
a
chnucsa
chonaic mise
riamh’
aduairt
a dúirt
sé
‘do
cailleamh
cailleadh
í
sin’
aduairt
a dúirt
sé
‘uair
a
chloig
ó
shin.
Agus
do
tháine
tháinig
sí
beó
beo
arís.
Do
bhíod-...
sí
tnachta
tnáite
againn’
aduairt
a dúirt
sé.
‘Do
thárlóch
tharlódh
soin
sin
leis’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
Dheighe
Chuaigh
sé
síos
sa
tseómra
tseomra
agus
do
chaighntig
chaintigh
sé
í.
‘Cá
rauis’
raibh tú’
aduairt
a dúirt
an
sagart
‘ar
an
chéad
fhead’.
‘Do
bhíos
bhí mé
i
mbóthar
na
síoraíochta,’
aduairt
a dúirt
sí.
‘Cá
rauis
raibh tú
ar
an
tarna
dara
fead’
aduairt
a dúirt
an
sagart.
‘Do
bhíos
bhí mé
fé
faoi
bhrat
na
maighdine,’
aduairt
a dúirt
sí.
‘Cá
rauis
raibh tú
ar
an
tríú
fead,’
aduairt
a dúirt
sé
‘bhíos
i
ríocht
na
bhFlaitheas’
aduairt
a dúirt
sí.
‘Is
trua
ghéar
a
bhean,’
aduairt
a dúirt
sé
‘nách
‘nach
aun
ann
a
fhágas
fhág mé
tu
thú
#?...
Do
lean
sé
ar
lé
léamh
dho
dhó
go
dtí
glae
glao
an
choilig
choiligh
agus
sin
é
an
uair
a
cailleamh
cailleadh
í.
Duairt
Dúirt
sé
leis
an
ndriotháir,
ndeartháir,
‘ná
túir
tabhair
amadán
anois
go
brách’
aduairt
a dúirt
sé
‘ar
éinne
go
deo,
mar
duine
le
Dia
is
ea
amadán
agus
is
naefa
naofa
an
t-amadán
ná
sinn
féinig.
Sin
é
an
scéal
a
bhí
air
sin.
D’fhág
fear,
d’fhág
sé
Bun
an
Doirín
fadó
ag
dul
siar
go
dtí
áit
go
dtugaid
dtugann
siad
na
hArda
Rua
air
a
ag
d’iarraig
iarraidh
bó
leis
a
i
bhí
a
i
bhféarach
an,
ann,
bó
thórmaig.
thórmaigh.
Do
thánga
tháinig
sé
léithe
léi
a
i
lár
na
hoíche,
agus
do
bhí
au
abhainn
a
i
mBun
a
Doirín,
agus
do
bhí
sé
ráite
go
raibh
sprid
á
fhiscint
fheiceáil
a
i
gcois
na
haun
habhann
an.
San
áit
do
a
raibh
sé
ag
dul
trasna
leis
an
mbó
b’shin
é
an
áit
do
a
raibh
an
cosán.
Ráinig
Ráinigh
agus
é
ag
dul
ana-chóngarach
an-chóngarach
don
au
abhainn
do
chnoic
chonaic
sé
an
lasairt
lasair
agus
cad
a
bheach
bheadh
ach
lasairt
lasair
ag
teacht
ó
fhiacail
na
spride,
fear
math
maith
ab
ea
é
agus
fear
críonna
ab
ea
é.
Do
chuir
sí
cómhrac
comhrac
air
agus
duairt
dúirt
sé
ná
raibh
aen
aon
eagala
eagla
aige
roímpi.
roimpi.
‘Cuirim
chút
chugat
é
seo
mar
cheist’
aduairt
a dúirt
sí,
‘agus
má
fhreagraíonn
tú
é’
aduairt
a dúirt
sí
‘beir
saer
saor
agus
beadsa
beidh mise
saer
saor
ón
áit
seo.’
Coineal
Coinneal
is
coínleoir
coinnleoir
ar
au’
abhainn’
aduairt
a dúirt
sí
‘agus
cuirse
leathrann
as
san.’
‘Muileann
ar
thaebh
thaobh
au’
abhann’
aduairt
a dúirt
sé
‘agus
í
scligeadh
sciligeadh
thaul
thall
is
abhus.
Coineal
Coinneal
is
coínleoir
coinnleoir
ar
au’
abhainn’
aduairt
a dúirt
sí
an
tarna
dara
huaire,
‘agus
cuirse
leathrann
as
san’.
An
choinneann
chainneann
a
baineamh
baineadh
roim
roimh
Shamhain’
aduairt
a dúirt
sé
‘do
‘go
gcuirfeach
gcuirfeadh
sí
ceaun
ceann
ar
thig’.
theach’.
‘Coineal
‘Coinneal
is
coínleoir
coinnleoir
ar
au’
abhainn’
aduairt
a dúirt
sí
‘agus
cuirse
leathrann
as
san’.
‘Dob
fhearra
fhearr
dhuitse’
duitse’
aduairt
a dúirt
sé
‘a
bheith
i
bhFlaithis
bhFlaitheas
Dé
in
aum,
am,
ná
a
bheith
it
i do
shamhail
ansoin’.
ansan’.
‘Tá
deire
deireadh
lem
le mo
throidse,
troid
agamsa
leat
anois’
aduairt
a dúirt
sí
‘do
thógais-se
thóg tú
mise’
aduairt
a dúirt
sí
‘ón
bprugadóireacht.
bpurgadóireacht.
Agus’
aduairt
a dúirt
sí
‘marófar
í
sin
mar
bhó
ort
shara
sula
mbeirsa
mbeidh tusa
abhaile’
aduairt
a dúirt
sí.
‘Buailhig’
‘Buailfidh’
aduairt
a dúirt
sí
‘púca
leis
an
mbó’
aduairt
a dúirt
sí
‘agus
maróig
maróidh
an
púca
deauireamh
dealramh
an
chapaill
a
bheig
bheidh
ar
an
bpúca
agus
maró
maróidh
sé
an
bó
ort.
Agus
cad
a
dhéanha
dhéanfaidh
tú
leis
an
mbó’
aduairt
a dúirt
sí
‘nuair
a
mharófar
í’.
‘Ná
‘Nach
cuirhinn
gcuirfinn
ar
salann
í’
aduairt
a dúirt
sé.
‘Níor
mhaith
dhuit
duit
í
a
chuir
chur
ar
salann’
aduairt
a dúirt
an
sprid,
aduairt
a dúirt
sí
‘nuair
a
bhainheach
bhainfeadh
an
marú
dhi
di
ar
ócáid
don
tsórt
sórt
úd.’
‘Ó
is
cuma
é’
aduairt
a dúirt
sé
‘ná
‘nach
feoil
is
ea
í
i
gcónaí?’
D’ime
D’imigh
sí
ina
splanc
ón...
sa
spéir
uaig
uaidh
agus
do
bhí
sé
ag
cuir
cur
de
agus
é
ag
dul
chomh
fada
leis
an
gCaislig,
gCaisligh,
do
cho..
do
léim
an
púca
capall
amach
ó
lic
leac
agus
do
bhuail
sé
lena
dhá
chois
deirig
deiridh
isteach
san
éadan
an
bó
agus
do
mhairbh
mharaigh
sé
an
bhó.
Ní
raibh
a
thuille
thuilleadh
air,
as
go
brách
leis
an
bpúca
uaig.
uaidh.
Agus
do
chuir
sé
ar
salann
an
bhó,
agus
an
dial
diabhal
do
nuair
a
thóg
sé
aníos
an
bhó...
an
chéad
phíosa
dhi
di
le
beiriú,
do
cheap
sé
go
raibh
sí
ana-ghoirt,
an-ghoirt,
agus
chroch
sé
anuas
í
i
mbeann
isti-...
ar
an
dtaebh
dtaobh
istig
istigh
chun
go
mbeach
mbeadh
an
goirteamas
ag
sile
sileadh
aisti.
Do
ghaibh
ghabh
fear
siúil
isteach
an
oíche
nuair
a
bhí
an
píosa
don
mbó
ar
crocha
crochadh
anuas
agus
d’fhiarhaig
d’fhiafraigh
an
fear
siúil
di,
‘cad
é
sin
ar
crocha
crochadh
anuas
ansoin
ansan
agat’
aduairt
a dúirt
sé.
‘Mairteoil’
aduairt
a dúirt
fear
an
tí.
‘Cad
a
dhineann
dhéanann
tú
leis
sin?’
aduairt
a dúirt
sé,
‘ithimíd
‘ithimid
é’
aduairt
a dúirt
sé
‘ach
níor
itheamair
itheamar
aen
aon
ghreidhm
ghreim
di
seo
fós.’
‘Ní
fearra
fearr
dhuit
duit
é
mhuise’
aduairt
a dúirt
sé,
‘ní
haen,
haon,
ní
haen
haon
bhó
é
sin,
ní
haen
haon
phíosa
do
bhó
é
sin’
aduairt
a dúirt
sé,
‘ach
píosa
do
sheana-sheanduine’
shean-sheanduine’
aduairt
a dúirt
sé
‘is
dócha
go
raibh
de
deich
bliana
agus
ceithre
fichid.’
‘Arú,
cuir
cur
uait’
aduairt
a dúirt
sé.
Chuir
sé
a
mhéar
ina
phóca,
‘féach’
aduairt
a dúirt
sé
‘dún
ceaun
ceann
dot
de do
shúile,
agus
féach’
aduairt
a dúirt
sé
‘tríd
an
bhfáinne
sin’
aduairt
a dúirt
sé.
D’fhéach
sé
tríd
an
bhfáinne.
‘Ó,
mo
chroí
’on
dial’
aduairt
a dúirt
sé
‘gur
stailc
seanduine
is
ea
é,’
a
ag
cathamh
caitheamh
’ach
gach
aen
aon
dial
diabhal
ruainne
dho
dhó
amach
an
doras.
Tháinig
a
bhean,
bhí
sí
amu,
amuigh,
isteach,
agus
d’íns
d’inis
sé
an
scéal
di.
Dúirt
sí
sin
an
bairille
a
chathamh
chaitheamh
amach
chomh
math.
maith.
Chaitheadar
amach
an
bairille.
Do
gh...
ghaibh
ghabh
an
fear
siúil
seo,
do
ghaibh
ghabh
sé
isteach
chuige
i
gceaun
gceann
tamaill
fada
d’aimsir
ina
dhia
dhiaidh
soin.
sin.
‘An
raibh
aen
aon
ní
le
déanamh
agatsa’
aduairt
a dúirt
sé
‘le
sprid
Bhun
an
Doirín?’
‘Do
bhí’
aduairt
a dúirt
sé.
‘Do
réitíos’
réitigh mé’
aduairt
a dúirt
sé
‘na
ceasnaithe
ceasnaí
do
a
chuir
sí
orm.’
‘Chuir
sí
an
mí-ádh
ort’
aduairt
a dúirt
sé
‘ar
feag
feadh
seacht
bliana.
Díol
anois’
aduairt
a dúirt
sé
‘an
bhó
is
fearr
atá
agat,
agus
ceannaig’
ceannaigh’
aduairt
a dúirt
sé
‘an
bhó
is
bréine
agus
is
míllthe
millte
ar
an
aenach.
aonach.
Agus
cuirhig
cuirfidh
soin’
san’
aduairt
a dúirt
sé
‘ar
bhóthar
do
leasa
tu.
Agus
nuair
a
bhe
bheidh
sí
dhá
bhliain
agat’
aduairt
a dúirt
sé
‘be
‘beidh
sí
ar
an
mbó
is
breátha
do
chnoic
chonaic
éinne
riamh.’
Do
thóg
sé
a
chómhairle.
Do
dhíol
sé
an
bhó
abh
ab
fhearr
a
bhí
aige,
agus
do
cheannaig
cheannaigh
sé
an
rud
gránna
so,
agus
a
gceaun
gceann
dhá
bhliana
do
bhí
sí
ar
an
mbó
ba
bhreátha
a
bhí
riamh
ina
mhacha.
Agus
do
bhí
sé
ag
cuir
cur
de
go
lán
sámh
saibhir
an
chuid
eile
dhá
shael.
shaol.
Do
ráinig
ráinigh
go
raibh
beir
beirt
chómharsa
chomharsan
do
a
mhair
a...
i...
gcóngarach
cóngarach
dá
chéile
a
i
gCiarraí
Thiar
fudó.
fadó.
Bhíodar
gaelmhar,
gaolmhar,
bhí
a
dhá
áit
bheaga
acu
ní
raibh
aen
aon
mhairiúin
mhaireachtáil
muar
mhór
untu
iontu
agus
do
bhíodar
ina
mbuachaillí
óga,
do
bhí
a
n-athracha
agus
a
máirtheacha
máithreacha
do
bhíodar
caighlthe
caillte
agus
do
cailleamh
cailleadh
iad
nuair
a
bhíodar
so
seo
mar
dhá
bhuachaill
ana-óg.
an-óg.
Do
bhíodar
cois
na
tine
a
gceaun
gceann
dosna
do na
tithe
oíche
mar
seo
agus
iad
ina
dhá
bhuachaill
óg,
agus
duair
dúirt
duine
leis
an
bhfear
eile.
‘’On
dial
diabhal
do
cad
ab
áil
lin’
linn’
aduairt
a dúirt
sé
‘anso,
níl
aen
aon
mhairiúint
mhaireachtáil
untu
iontu
so
seo
mar
áiteanna.
Is
dó
dóigh
liom’
aduairt
a dúirt
sé
‘do
‘go
ragha
rachaidh
mé
sna
máirnéalaig’
mairnéalaigh’
aduairt
a dúirt
sé
‘beig
‘beidh
bás
nú
nó
beatha
agam,
beig
beidh
rud
éigin
’e
de
bharr
mo
shaeil
shaoil
agam,
agus
is
fearra
fearr
dhuitse’
duitse’
aduairt
a dúirt
sé
‘gluaiseacht
ort
in
aeracht
éineacht
liom.’
‘Ó
a
Muire’
aduairt
a dúirt
sé
‘fanhadsa
‘fanfaidh mise
anso’
anseo’
aduairt
a dúirt
sé
‘agus
ní
fhácad
fhágfaidh mé
an
luath
riamh
anois’
aduairt
a dúirt
sé
‘be
‘beidh
mé
a
d’iarraig
iarraidh
beatha
a
bhuint
bhaint
as’
aduairt
a dúirt
sé
‘pé
beag
muar
mór
atá
aun.’
ann.’
Bhailibh
Bhailigh
sé
siúd
leis
agus
do
dheighe
chuaigh
sé
sna
máirnéalaig,
mairnéalaigh,
agus
do
bhí
sé
bliain
agus
fiche
amu
amuigh
nuair
a
bhí
a
sheiribhís
sheirbhís
tugaithe
tugtha
aige
agus
do
tháinge
tháinig
sé
abhaile,
do
bhuail
sé
isteach
chuige
seo
mar
chómharsa
chomharsa
gaelmhar
gaolmhar
do,
an
tarna
dara
hoíche
tar
éis
é
a
theacht
agus
do
chuir
sé
dearga
deargadh
ina
pháilí
phábhálacha
roimis.
‘Is
dócha’
aduairt
a dúirt
an
fear
nár
fhág
an
luath
riamh
‘do
bhfuil
muarán
mórán
iongainithe
ionaí
fiscithe
feicthe
agatsa
anois.’
‘Do
chnuc
chonaic mé
a
lán
iongainí’
ionaí’
aduairt
a dúirt
sé.
‘Do
chnucsa
chonaic mise
féin’
aduairt
a dúirt
sé
‘iongana
‘iongadh
muar’
mór’
aduairt
a dúirt
sé
‘b’fhéidir
chomh
muar
mór
agus
do
chnocaís-se’
chonaic tusa’
aduairt
a dúirt
sé
‘agus
níor
fhágas
fhág mé
an
luath
riamh
istig
istigh
anso
anseo
mar
thig.’
theach.’
‘Do
ráineóch’
ráineodh’
aduairt
a dúirt
an
máirnéalach
mairnéalach
‘do
‘go
gcífeá
bhfeicfeá
iongana
ionadh
chomh
muar
mór
agus
do
chnucsa’
chonaic mise’
aduairt
a dúirt
sé
‘a
shiúlaig
shiúlaigh
muarchuid
mórchuid
don
domhan.
Cad
é
an
t-iongana
t-ionadh
muar
mór
é
seo’
aduairt
a dúirt
an
máirnéalach
mairnéalach
‘a
chnoicís-se
chonaic tusa
anso?’
‘Ó
is
tusa
is
mó
a
shiúlaig’
shiúlaigh’
aduairt
a dúirt
sé,
‘is
ort
a
théann
to
do
iongana
ionadh
’
a
ínsint
insint
dósa
domsa
ar
dtúis.’
‘Do
bhíomair
bhíomar
maidean’
maidin’
aduairt
a dúirt
an
máirnéalach,
mairnéalach,
‘isna
Niaithe
Niatha
Thoir,
agus
do
bhí
an
beiritheal
beirfean
agus
an
teas
chomh
muar
mór
an
do
go
mbeireóch
mbeireodh
obh
lacha
lachan
a
dtrí
neómaití
nóiméid
a
béara
gheataig
gheata
#?.
Ba
ghearr
dúinn’
aduairt
a dúirt
sé
‘dur
‘gur
chualamair’
chualamar’
aduairt
a dúirt
sé
‘an
fiach
ba
bhreátha
a
dineamh
rinneadh
riamh
ag
teacht
tríd
an
bhfarraige
mhór.
Agus
ar
iar
dteacht
air
a
i
gcóngar
dúinn
do
thugamair
thugamar
fé
faoi
ndear’
deara’
aduairt
a dúirt
sé
‘giorria
ag
teacht
tríd
an
bhfarraige,
bhfarraige
mhór
agus
trí
chú
’na
dhiaig.
dhiaidh.
Ar
a
an
lín
linn
sin’
aduairt
a dúirt
sé
‘do
léim
an
giorria
isteach
i
mbórd
mbord
árthaig
árthaigh
chúinn
chugainn
agus
na
trí
chú
ina
dhiaig,
dhiaidh,
ní
raibh
ach,
ach
a
chos
ar
an
gclár
aig
ag
an
ngiorria’
aduairt
a dúirt
sé
‘nuair
a
dhin
rinne
an
bhean
ba
bhreátha
dur
gur
luig
luigh
súil
peacaig
peacaigh
riamh
don
ghiorria,
agus
do
dhin
rinne
trí
shagart
dosna
do na
trí
chú.
D’órdaig
D’ordaigh
an
captaen’
aduairt
a dúirt
sé
‘isteach
ina
sheómra
sheomra
í,
agus
d’órdaig
d’ordaigh
na
trí
shagart
do
í
a
chuir
chur
amach.
"Ní
ragha
rachaidh
sí
amach
uaimse"
aduairt
a dúirt
an
captaen,
"go
dtí
do
go
neósa
n-inseoidh
sibh
díom
cé
hí
féinig,
féin,
agus
cad
fá
fáth
go
bhfuileann
bhfuil
sibh
ar
fiach
ina
diaig."
diaidh."
"Céile
shagairt
is
ea
í"
aduaradar
a dúradar
"agus
is
é
an
prugadóireacht
purgadóireacht
a
cuireamh
cuireadh
orainne,
a
bheith
á
fiach
fad
a
bheig
bheidh
Dia
ag
cathamh
caitheamh
na
Glóire."
"Ní
ragha
rachaidh
sí
amach
ar
an
ócáid
sin
leis"
aduairt
a dúirt
an
captaen.
Do
thóg
duine
dhosna
do na
sagairt
a
lámh
agus
duairt
dúirt
sé
leis
"bí
id
i do
ghiorria"
aduairt
a dúirt
sé
"nú
"nó
bí
aun."
ann."
Do
dhin
rinne
giorria
dhi
di
agus
do
scaoil
an
captaen
an
doras
as
a
sheómra
sheomra
féin
í
agus
do
léim
sí
amach
sa
bhfarraige
agus
do
léim
na
trí
shagart
amach
ina
diaig
diaidh
agus
do
dhin
rinne
trí
chú
do.
Sin
é
an
t-iongana
t-ionadh
is
mó
a
chnucsa
chonaic mise
riamh,’
aduairt
a dúirt
sé
‘leis
an
gcomharsain.
gcomharsa.
Cad
é
t’iongana-sa?’
do ionadh-sa?’
‘An
oíche
a
cailleamh
cailleadh
mo
mháthair
anso’
anseo’
aduairt
a dúirt
sé
‘ar
a
dá
uair
dhéag’
aduairt
a dúirt
sé
‘agus
í
á
thórramh
do
tháinig
triúr
isteach’
aduairt
a dúirt
sé
‘ar
chómhdheauramh,
chomh-dhealramh,
ar
chómhaírde
chomh-airde
agus
ar
chómhdheauramh,
chomh-dhealramh,
ar
chómhmhéid,
chomh-mhéid,
agus
do
dheigheadar
chuaigh siad
anún
anonn
go
dtí
an
corp
agus
do
shuig
shuigh
an
corp
aniar
agus
do
chaighntig
chaintigh
an
corp
iad.
Do
chaitheadar
chomh
math
maith
le
de
deich
neomaití
nóiméid
aig
ag
an
gcorp
agus
do
shín
sí
siar’
aduairt
a dúirt
sé
‘agus
do
bhuaileadar
an
doras
amach
fé
faoi
mar
a
thángadar
isteach.
Dheigheas
Chuaigh mé
go
dtí
tig
teach
an
tsagairt
ar
maidin
agus
duart
dúirt mé
leis
an
sagart
é,
le
sagart
na
próiste
paróiste
do
go
raus
raibh mé
chun
í
a
chuir
chur
inniubh
inniu
ag
ínsint
insint
an
scéal
scéil
do
mar
a
thárlaig
tharla
an
oíche
aréir.
"Air
sin
mar
ócáid"
aduairt
a dúirt
an
sagart
"ní
chuirfear
inniubh
inniu
í"
aduairt
a dúirt
sé
"raghadsa
"rachaidh mise
go
dtí
an
tig
teach
an
tóirimh
tórraimh
anocht"
aduairt
a dúirt
sé.
Do
tháinig
an
sagart
ar
an
dá
uair
dhéag
an
oíche
sin
go
dtí
tig
teach
an
tóirimh
tórraimh
agus
ní
ró-fhada
rófhada
a
bhí
sé
istig
istigh
nuair
a
tháinig
an
triúr
céanna
isteach
agus
do
dhineadar
rinneadar
na
cliseanna
cleasa
céanna
agus
do
shuig
shuigh
sí
aniar
agus
do
chaighntig
chaintigh
sí
iad.
Do
léig
léigh
sé
agus
do
léig
léigh
sé
agus
do
dheigheadar
chuadar
an
doras
amach
ar
an
slí
a
dhéanamh.
"Cuir
amáireach
amárach
í"
duairt
dúirt
an
sagart,
aduairt
a dúirt
sé
"ach
ní
fhéatadsa
fhéadfaidh mise
teacht
sa
tsochraid"
aduairt
a dúirt
sé
"caithe
"caithfidh
tú"
aduairt
a dúirt
sé
"glaech
"glaoch
ar
an
sagart
óg"
aduairt
a dúirt
sé
"táimse
ag
dul"
aduairt
a dúirt
sé
"go
háit
eile."
Do
ghlaeig
ghlaoigh
sé
ar
an
sagart
óg
agus
d’íns
d’inis
sé
an
scéal
don
sagart
óg
mar
a
thárlaig.
tharla.
"Ní
chuirfear
inniubh
inniu
leis
í
mhuis"
mhuise"
aduairt
a dúirt
an
sagart
óg
go
dtí
do
go
mbainheadsa
mbainfidh mise
adamháil
admháil
astu
súd.
siúd.
Do
tháinig
an
sagart
óg
roime
roimh
na
dá
uair
dhéag
an
oíche
sin
agus
ní
ró-fhada
rófhada
a
bhí
sé
istig
istigh
nuair
a
tháinig
an
triúr
céanna
isteach,
agus
do
dheigheadar
chuaigh siad
anún
anonn
go
dtí
an
corp
agus
d’eighrig
d’éirigh
an
corp
aniar.
Do
léig
léigh
an
sagart
óg
agus
do
sheasaimh
sheas
sé
’dir
idir
iad
’s
is
an
doras.
Do
thugadar
fé
faoi
ag
gabháilt
gabháil
amach
agus
do
stadadar
aríst
arís
i
lár
an
tí
agus
do
léig
léigh
sé
arís.
"Cad
leis"
aduair
a dúirt
sé,
leis
na
daoine
"gur
"ar
deaurach
dealraitheach
iad
so
seo
anois?"
"Is
deaurach,"
adúradar
a dúradar
"le
lae
óga
iad."
"Cad
leis
gur
ar
deaurach
dealraitheach
iad
anois"
aduairt
a dúirt
sé,
nuair
a
léig
léigh
sé
an
tarna
dara
huair.
"Is
deauraitheach
dealraitheach
le
trí
cín
cinn
do
chearca
iad"
adúradar.
dúirt siad.
Do
léig
léigh
sé
arís
an
tríú
huair.
"Cad
leis
gur
ar
deaurach
dealraitheach
anois
iad?"
aduairt
a dúirt
sé.
"Is
deaurach
dealraitheach
le
trí
chuil
iad"
aduairt
a dúirt
na
daoine.
"Níor
"Ní
dhin
dhearna
cuil
aen
aon
díobháil
riamh"
aduairt
a dúirt
an
sagart
"do
chomáin
thiomáin
ina
splauncacha
splancacha
ina
trí
chuil
iad
amach
an
similé."
simléar."
"Cuir
anois
amáireach
amárach
í"
aduairt
a dúirt
an
sagart.
"Tá
a
hanam
agamsa"
aduairt
a dúirt
sé
"agus
tá
a
corp
aig
ag
an
ndial".
ndiabhal".
Sin
é
an
scéal
atá
air
sin.