1991 : OD017890_CD1097_nuig1097_03

Anso Anseo sa chúine chúinne arís. Táim á dhéanamh amach i gciún gceann fiche blian bliain eile ná nach beig mbeidh éinne aon duine ábalta ar snaím snaidhm a chuir air air ial a bhróige, nuair a scaoilhe siad [gáire] go gcaithe sé fearas éigin a dh'fháil d'fháil chun é a dhéanamh. Tá siad imithe as a an sael saol na snuimeanna. snaidhmeanna. Fiú amháin, gan trácht ar snuimeanna snaidhmeanna air ar na téada, agus air na cóirdíní, coirdíní, agus air ar gach aen aon rud, bhímís bhímis a ag caighnt caint ana-mhuar an-mhór ar snuimeanna snaidhmeanna fadó. 'Bhí snuimeanna snaidhmeanna orm' adeir deir duine bh_ d'iarraig ag iarraidh na ngáirí a chimeád choimeád istig. istigh. Agus bhíoch bhíodh daoine ana-bhreóite an-bhreoite fadó, agus pian cheart istig istigh na mbolg, agus sé an rud a deireach deireadh na seandaoine gur snaím snaidhm a thagach thagadh air ar a an bputóig. Bhuel, ní mar a chéile gach aen aon tsnaím tsnaidhm gan daut. dabht. Tá snaím snaidhm an fhíodóra an. ann. Snaím Snaidhm ná nach fuil bhfuil agamsa cé go bhfeaca bhfaca í. Agus bhíoch bhíodh sé sin aiges ag na mná tithe leis mar nuair a bhídís a ag ceangal na snách snáth le chéile chuiridís an tsnaím tsnaidhm cheart ceart air a bheach bheadh oiriúnach don bhfíodóir.

N'fheadraís cén saghas snaime snaidhme í?

N'fheadar Ní fheadar cén saghas snaím snaidhm í ach cheanglaíoch cheanglaíodh sé dhá dhá cheaun cheann an tsnách tsnátha le chéile. N'fheadar, b'fhéidir ná nach húsáideach n-úsáideach sé ach a_ aen aon lámh amháin chun é a dhéanamh. Cuirhig Cuirfidh bean tí snaím snaidhm ar thoínte thointe snaithín nuair a bhe bheidh sí a fúáil, len_ le aen aon lámh amháin. Caithimse mo dhá lámh a dh’ús_ agus spéaclaí a dh’úsáid úsáid chuin chun snaím snaidhm a chuir... chur... Ach bhí snaím snaidhm an mháirnéalaig mhairnéalaigh ansan. ansin. Sé Is é an bua muar mór a bhí aige ag snaím snaidhm an mháirnéalaig mhairnéalaigh dar liom héin, féin, ná gurbh fhruist fhurasta í a scaoile. scaoileadh. Agus ansan ansin bhíoch bhíodh snaím snaidhm ruthaid. ruthaig. Chuireach na mná snaím snaidhm ruthaig thiar air ar téip a n-aprún i dtaebh dtaobh thiar dá ndraum, ndroim, agus ní ghá dhóibh ach breith air ar a an dtéip agus scaoilheach scaoilfeadh a an tsnaím tsnaidhm sin. Agus ansan ansin bhí an glas-shnaím glas-snaidhm aun, ann, snaím snaidhm ná scaoilheach scaoilfeadh in ae aon chor. Bhímís Bhímis héin féin fadó riamh chuirimís chuirimis snaím snaidhm air ar ribe ruaiminí ruainní agus chuirimís chuirimis isteach i lochán uisce é féachaint an ndéanhach ndéanfadh eascú, eascann, don, mar chreideamair chreideamar go láidir go ndéanhach, ndéanfadh, go ndineach ndearnadh eascúin eascanna dosna do na ribí ruaiminí. ruainní. Ach chuirimísne chuirimisne snaím snaidhm orthu ansan ansin chuin chun go bhfeicimís bhfeicimis eascú, eascann, chun go n-aithneóimís n-aithneoimis ar n-eascú n-eascann héin, féin, mar bheach bheadh snaím snaidhm uirthi. Ansan Ansin bhí snaím snaidhm na péiste, dá dtucach dtiocfadh tineas tinneas ar ghauin ghamhain nú nó ar cholan cholann nú nó aen aon rud, de_ deiridís go piast péist a bhí leis an ngauin ngamhain sin agus thagach thagadh ní hé gach éinne aon duine a bhí ábalta ar snaím snaidhm na péiste, dhinidís dhéanaidís dhá shnaím. shnaidhm. Dhá lúb. Agus snaím snaidhm an an snách, snáth, nó an córda corda a chuir chur tharna thar a chéile, agus a tarna dara ceaun ceann ansan. Bhuel do bhídís síos suas soir is siar le ceaun ceann a an chórda chorda ansan, bheiridís air ar dhá cheaun cheann a an chórda chorda agus ní bheach bheadh aen aon tsnaím tsnaidhm in ae aon chor an. ann. Agus dhinidís dhéanaidís é sin, n'fheadar ní fheadar an trí n-uaire uaire nú nó seacht n-uaire as ós chiúnn cionn an ainmhí agus théach théadh an ainmh_ an t-ainmhí i bhfeaus. bhfeabhas. Snaím Snaidhm na péist, ach bhí leigheas an. ann. Agus na rudaí, na, tá morán mórán snuimeanna snaidhmeanna id i do chorp, go muarmhuar mór mór i gcnámh do dhroma, nach gach aen aon tsnaím tsnaidhm a deir siad, agus eh... na cná cnámha anois, abair, ós rud go bhfuilim a ag caighnt caint ar chná, chnámha, nuair a bheig bheidh cná cnámha briste aun, ann, ní deirtear ceangló ceanglóidh sí suas ná cneasó cneasóidh sí ach snaímthe snaidhmfidh sí. Agus eh, snaímthig snaidhmfidh cnámh a an duine, agus cos na caerach, caorach, ach ní snaímthig, snaidhmfidh, ní shnaímthig snaidhmfidh cos na muice go deó, cnámh na muice go deó, ná cnámh a an chapaill, mar deir siad ná nach fuil bhfuil aen aon tsmior i gcnámh a an chapaill, agus gob gurb in shin é a an chúis. Ah, n'fheadar ní fheadar a an bhfuil aen aon tsmior i gcnámh na muice, b'fhéidir go bhfuil.

A Ah caithig caithfidh go bhfuil...

Ach ní shnuimeann shnaidhmeann an mhuc in ae aon chor. Ach, sin é mar gheaul gheall ar na snuimeanna. snaidhmeanna. Ach tá téada ar fad imithe as a an sael, saol, agus imeóig imeoidh na snuimeanna snaidhmeanna leis is dócha, nuair a dh'imeóig imeoidh na téada. Níl éinne aon duine anois a ag déanamh súgán féir lé le cuir cur ar choca féir. Agus caití chaití é sin a dhéanamh tránthóna tráthnóna agus é a chasa, chasadh, agus bhíoch bhíodh crúcán aige ag daoine, agus bheach bheadh beirt á dhéanamh. Duine á líont#? líont agus fear eile a ag casa, casadh, agus dhéanhach dhéanfadh sé ceirthlín ceirtlín do dó ansan, agus bheidís a ag casa casadh leó leo go dtí go mbeach mbeadh a ndóthain le cuir cur treasna trasna air ar a gcoca. Ám, ar diseal deiseal a dintaí déantaí an súgán a chasa. chasadh. Ach an ruaimineach ruainneach nú nó an ruaineach, ruainneach, is agus air ar dtuathal a castaí chastaí an ruaineach ruainneach i gcónaí. N'fheadar Ní fheadar canathaebh. cad ina thaobh. Á mar, eh tá an seanfhocal aun, ann, gach ae aon ní air ar diseal deiseal ach a an tseisearach tseisreach agus a ruain_ ach_ agus a an ruaineach. ruainneach. Castar an tseisearach tseisreach dé ’ réir dheárthaimh dhealraimh nuair a bhíonn duine a ag treau, treabhadh, castar air ar dtuathal. Ach bhí na seanfhocail an-rúnach an-oiriúnach chun daoine a stiúrú. stiúradh. Ach an téad ruainig ruainnigh a dhinidís dhéanaidís gan daut, dabht, is chuin chun feamanaí feamainne agus chun bearta a dhinidís dhéanaidís é. Agus bhí sí ana-láidir an-láidir agus deiridís ná sleamhnaíoch sleamhnaíodh an fheamanach fheamainn amach aisti in ae aon chor. Ní hé sin a an tuairim a bheach bheadh agamsa ach go sleamhnóch sleamhnódh an fheamanach fheamannach ar fad amach as, as an dtéad ruainig. ruainnigh. Dhinidís Dhéanaidís an súgán féir, fé feibh mar a dúrt dúirt mé cheana, agus súgán tuí, agus bhíoch bhíodh an súgán tuí déanta go maith acu. Cuid acu. Ach chuiridís é sin ar chathaoireacha mar shuíocháin. Bhí daoine ana-mhath an-mhaith ar fad chun é a ligint. ligean. Ní bhíoch bhíodh paiste rauir ramhair ná paiste cael caol sa tsúgán ach é in aen aon rith amháin ó thosach ’ deire. deireadh. Ansan Ansin dhinidís dhéanaidís súgán eile, lena méireanta. méara. Méaróg a thugaidís air. Agus fé feibh mar a bhídís a ligint ligean an tsúgáin, éinne aon duine amháin a dhéanhach dhéanfadh é sin, bheidís á chasa chasadh air ar a an air ar an órdóig, ordóig, agus dhéanhaidís dhéanfaidís súgán deas oiread ab fhéidir agus do chuirfá chuirfeá tharat aniar chun do threausar threabhsar a chimeád choimeád in áirde airde nuair bheifeá a ag spealadóireacht. Ach dhinidís dhéanaidís na súgáin sin eh, an_ ana-mhath an-mhaith ar fad. Dhinidís Dhéanaidís ansan ansin s_ a_ súgán nú nó fí coise circe, fé feibh mar a thugach thugadh Peig Sayers air, don dtuí. Agus dhéanfá dhon bhféar chó chomh math maith é. Agus dhindís dhéanaidís mataí sratharacha, srathracha, agus suíocháin agus saoistíní saoisteog a bhíoch bhíodh acu cois cos na tine. Nis, Anois, níl aen aon tuí in ae aon chor acu, ná ní bhuineann bhaineann siad aen aon úsáid as agus níl aen aon tuí á chuir chur air ar na tithe. Bhíoch Bhíodh beirt, fé feibh mar a dúrt, dúirt mé, a ag déanamh an tsúgáin, agus as san sin a tháinig an t-aurán t-amhrán 'Casa 'Casadh an tSúgáinín Féir'. D’úsáididís an tuí leis ana-mhuar an-mhór sa leabaig, leaba, agus chuala chuala mé gur tháinig bliain ana-bhreá an-bhreá i dtosach na Beaultaine, Bealtaine, agus gurbh éigint éigin an sop a thógaint thógáil as a leabaig leaba i dtosach an Mhithimh Mheithimh chui_ lé le cathamh caitheamh fé faoi cheaun cheann na mba, tháinig drohaidhmsir drochaimsir chó chomh muar mór san. sin. Saoistín Saoisteog a thugaidís air an suíochán a bhíoch bhíodh acu cois na tine, bhí sé ana-dheas an-deas ar fad chun suí. Bhíoch Bhíodh sé árdaithe ardaithe ón dtalamh, agus é déanta, agus is lé le súgán, le tuí a dhinidís, dhéanaidís, á, dhinidís dhéanaidís an fí cois chirce air ar a an dtuí, agus ansan ansin le fí cois cos chirce circe a dh_ de_ leis an dtuí sin a dhinidís dhéanaidís an rud go a nglaetar nglaoitear fóir air fadó, bhí sé acu chun gráine gráinne a chimeád. choimeád. Á... bheach bheadh saghas bairile bairille muar mór leathan agus é fite le tuí agus chuiridís a an gráine gráinne isteach ansan, ansin, agus tá sé againn fós. Bíonn sé againn tímpeall timpeall móna, ‘cuir fóir ar a gcruai’, gcruaich’, agus deirimíd, deirimid, ‘ná téir téigh thar fóir’, sé is é sin, ná téir téigh thairis thar an bhfalla mballa amach, ná téir, téigh, nú nó led le do chuid caighnte, cainte, déarfá ná téir téigh thar fóir. Chuiridís insa sa fuinneog an tuí chó chomh maith, mar ní bhíoch bhíodh aen aon ghloine sa tuí, agus nuair a thagach thagadh lá breá, níor tháinig aen aon lá breá fós i mbliana, deiridís, 'tá an sop as an bhfuinneoig inniubh'. inniu'. Bhuel dhinidís dhéanaidís tuí fésna faoi na bacaig, bacaigh, cuirdís cuiridís tuí fés faoi na leabacaig leaba bacaigh agus uaireanta dhinidís, dhéanaidís, bhíoch bhíodh an an an leaba seo fite acu sa tsí tslí is go mbeach mbeadh sé fén faoin mbacach sa chúine. chúinne. Agus bhí bacach áirithe dé ’ réir dheárthaimh dhealraimh aun, ann, Dónal a thugaidís air, agus dúrach dúradh 'cóirig 'cóirigh fé faoi Dhónal agus túir tabhair a thóin soir agus leath a an tuí tanaí mar a bhfuil an talamh fliuch.’ Am, sin rud eile a dhinidís dhéanaidís le snuimeanna, snaidhmeanna, agus lé le cóirdíní coirdíní beaga. Dhinidís Dhéanaidís súil ribe. Chnocsa Chonaic mise súil ribe déanta le ruaimineach, ruainneach, agus bhí sé chó chomh cael caol le darú dorú a bheach bheadh agat ag iascach mhaircréil mhaicréil inniubh. inniu. Agus sin é a bhíoch bhíodh acu chun breith ar bhreaca san sin auin. abhain. Bhíoch Bhíodh sé ar cheaun cheann slaite acu, agus pé saghas slí a dh'éalaídís d'éalaídís deas socair suas i dtreó dtreo an bhric, agus chuiridís suas air ar eireabal eireaball a bhric, agus ansan ansin thugaidís tarrac tarraingt don mbreac agus sara sula bhféadach bhféadadh an breac aen aon rud cóir a dhéanamh bhíoch bhíodh sé istig istigh air ar a bport, dh’fáisceach d’fáisceadh an súil ribe air, go muarmhuar mór mór súil ribe a bheach bheadh déanta le ruaiminig. ruainnigh. Bhíoch Bhíodh an phunan phunann gan daut, dabht, tá sé raite ráite riamh, punan punann coirce a bheig bheidh fáiscithe fáiscthe ina ceart, coineal coinneal bheannaithe a chuir chur isteach ínti, inti, agus i bhfad bhuainn uainn a an t-olc, í a thúirt thabhairt go dtí an áit a mbeach mbeadh duine báite an ann agus í scaoile scaoileadh le sruth, go mbainhig mbainfidh an phunan phunann san sin a bheig bheidh fáiscithe fáiscthe agus a an choineal choinneal bheannaithe isteach ínti, inti, ná stata stadfaidh sí riamh ná coíche choíche go dtuca dtiocfaidh sí, go dtuca dtiocfaidh sí as ós chiún cionn an áit go a bhfuil an corp fén faoin uisce agus go stata stadfaidh sí ansan. ansin. Sa tseanashael tseansaol anso anseo agus n'fheadar-sa ní fheadar-sa an ndineann ndéanann siad fós é nú nó ní dhinid, dhéanann siad, mar níl, níl aen aon taithí, níl aen aon phunann aun, ann, punann a tugtaí thugtaí dhos dho na ba. Agus mar chrích chríoch air, bhíoch bhíodh an focal snaím snaidhm mar ainm aiges ag na daoine matha maithe air ar na daoine a bhíoch bhíodh sa lios. Tá scéal aun ann mar gheaul gheall air... ar... bean leasa agus níor thug sí a hainm do bhean tí in ae aon chor. Chauraig Chabhraigh bean a an leasa le bean a an tí, agus níor eh, ach níor thug sí a hainm do bhean a an tí, ach sé is é an díolaíocht a bhí bhuaithi, uaithi, fios m'ainme. mo ainme. Ach bhí bean a an tí ana-chliste an-chliste dé ’ réir dheárthaimh, dhealraimh, agus deir scéal amháin go bhfuair sí amach gob gurb é an ainm a an bhí air ar a an mnaoi ón lios ná 'snaím 'snaidhm ar bundún.' [ceol] An tseachtain seo chúinn chugainn lé le cúnamh Dé be beidh mé a ag caighnt caint mar gheaul gheall air ar cúraithe comharthaí nú nó manaí a chuireann in úil iúl dúinn rudaí a bhíonn le titim amach insan san aum am atá lé le teacht.