1974 : QQTRIN011960c1

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Insa Sa tseanaidhmsir, tseanaimsir, do bhí na tiarnaí, do bhíodar ana-chruaig an-chrua ar na daoiní daoine bochta a' agus do bhí aen aon tiarna amháin aun ann agus do bhí ana-shaibhir. an-saibhir. Do bhí ba aighe aige agus stoc aighe aige a's agus caoirig caoirigh aighe aige a’s agus capaill aighe aige agus do bhí ór is airgead aige agus do bhí fear do ba muinteartha leis féinig féin a bhí an buachaill aidhmsire aimsire a bhí aige. A’ Agus raibh ag túirt tabhairt ach ana-bhocht an-bhocht ina fhear aidhmsire aimsire air. Ach amháin do bhí seisear leanbh aigh ag an bhfear bocht a’ agus raibh aen aon leanaí ag an dtiarna agus... ach a bhean agus máthair a chéile agus cailín cistean... cistin... do bhí san go math. maith. Do tháinig fear siúil bóth_... bóthar agus dúirt sé, d’fhiara d'fhiafraigh do de bhean an fhir bhoicht, an bhfácach bhfágfadh saí istig istigh é? Dúirt sin go bhfácach bhfágfadh ach fan amháin arsa í sin. Nuair a tháinig an oíche adsan ansan do bhí úna ionadh air... ar... an fear siúil nach raibh aen aon á fháilt fháil le n-ithe. 'An bhfuil aen aon againn le fáilth fáil le n-ithe' arsa é héin féin le bean an tí. 'Níl' adúirt a dúirt 'mar níl agam! Thúrhainn Thabharfainn díbh.' daoibh.' A’ Agus chreid in ae aon chor ar dtúis í. Shíl gob gurb aula amhlaidh a bhí a ag maga. magadh. 'Cad a thúrhair thabharfaidh tú ’osna do na leanaí' adúir dúirt sé. 'Níl aen aon agam' adúir dúirt sin. 'a thúrhainn thabharfainn óibh dóibh mar níl agam dhóibh.' Mar sin a bhí, dúirt léi na leanaí a fhágáilt fhágáil adsan ansan a gcónaí, bhíodar ina gcola gcodladh muartímpeall mórtimpeall an agus do dhin, d'ime d'imigh chun bóthair a’ agus d’ug thug leis caíora caora agus do mhairbh mharaigh í agus do ghlan í agus do dhin rinne corcán a chuir chur air ar an dtine di agus dúir dúirt le bean an í sin a bheiriú anois. D'ime D'imigh féin chun bóthair arís a’ agus d’ug thug leis sac prátaí. As Is math maith a thug... chuir corcán acu i dtine agus do bheiribh bheirigh agus d'itheadar é, a’ agus do bhí sipéar suipéar math maith adsan ansan acu. Trí ceathair e de laethantaibh do sheasaimh sheas an sac prátaí agus an chaíora chaora leo agus d'ime d'imigh chun bóthair arís a’ agus d’ug thug caíora caora eile leis a’ agus do dhin rinne an cleas chéanna léi, do mhairbh mharaigh í, do ghlan í, do chuir i dtine í, píosa di. Ach amháin dho mi d’imigh chun bóthair adsan ansin arís a’ agus d’ug thug sac prátaí leis, ’on don diach diabhal nár mhoithig mhothaigh an tiarna, nár mhoithig mhothaigh na caoirig caoirigh a meacht imeacht agus dúirt lena bhean lá, 'tá duine éigin,' a dúir dúirt sé, 'a 'ag goid na gcaerach.' gcaorach.' 'B'fhéidir' arsa an máthair a chéile 'mb'fhéidir 'b'fhéidir gob gurb é an fear stróinséartha’ strainséartha’ arsa é héin féin 'atá sa tig teach sin é'. Ó d'eighrig d'éirigh an tiarna ar buile ina thaebh thaobh san sin chun a go mbeach mbeadh bithiúnach istig istigh in aen aon tig teach le éinne leis, a bhain leis féinig. 'Is fuirist furasta uit duit é sin a fháilt fháil amach' arsa í héin féin 'cé atá á ngoid.' 'Conas a gheobhair gheobhaidh tú amach é' arsa an tiarna. 'Din 'Déan bosca muar' mór' arsa í héin féin 'agus cuir ceaun ceann nach aen aon _____ isteach an ann agus cuir mise isteach an ann agus abair leis an, abair leis an... fear siúil agus leis an bhfear eile an bosca a thúirt thabhairt go dtí a an dtig teach mar gur theastaig theastaigh uait an tig... teach... do thig... theach... a thig theach féin a fhios agat, a dhéanamh suas. Do dhin, rinne, d'aistríodar an bosca go tig teach an fhir bhoicht a’ agus nor nuair a bhí aun ann trí ceathair e de laethantaibh, dúirt má... dúirt e... bean an tiarna: 'is mithid ’úinn' dúinn' arsa é sin 'mo i mo mháthair a thúirt thabhairt abhaile anois, fada a dóthain sa tig teach sin.' 'Ach amháin ’on don diach, diabhal, bhí san aula amhlaidh thugadar leo í agus dhineadar rinneadar do bhí marbh istig istigh sa bhosca do bhí úna ionadh oru orthu cad d’imig d’imigh uiri. uirthi. Ach amháin má... dúirt an bacach níor nis inis gurb é féin a mhairbh mharaigh í aen aon ’á shórt. Ach amháin an diach, diabhal, do tógamh tógadh amach í. Dúirt an tiarna, 'is greanúr greannmhar an rud é' a dúir dúirt sé, sin á thacht.... tachta tachtadh féinig, á tachta tachtadh féinig' féin' arsa é sin 'agus ghan gan éinne aon duine fúithi tháirse thairsti ach í féin. Do dearnas rinneadh í a thórramh ar fea feadh dhó trí e de laethantaibh agus dearnas, rinneadh, do cuireamh cuireadh í. Agus do thug an fear bocht, do thug leanaí an tsia-... leanaí an... leanaí... do thug an fear siúil, thug leanaí an fhir bhoicht leis agus do bhí, d'itheadar is d'óladar a ndóthain air ar an dtórramh. Ach amháin ’on don diach diabhal gur mar sin a bhí, an chéad do cuireamh cuireadh amach an t-ór is airgead is jeweleriesaíos léi. A’ Agus do bhí a fhios aig ag an... fear siúil go raibh an t-ór is an t-airgead curtha léi. Cad do dhin rinne ach dul san oíche agus an corp a thúirt thabhairt leis agus do chua chuaigh sé... chua chuaigh thar n-ais ansan ansin agus do sheasaimh sheas an corp i ndoras halla tig teach an tiarna arís agus do chua chuaigh thar n-ais ansan ansin aríst arís a’ agus d’ug thug an t-ór ’s is an t-airgead leis abhaile chun bean an fhir bhoicht ach amháin is í cailín na cistine an chéad duine a eighrig d’éirigh ar maidin agus do bhí an corp sa doras róimpi roimpi [casacht] ach amháin nuair a oscail d’oscail an doras, thit corp ina coinnibh coinne i dt... thit i laigíocht laige a’ agus do shéid an tiarna agus a bhean iad féinig féin amach as an leabaig leaba féach féachaint cad do bhí suas. Ach amháin nor nuair a chnoiceadar chonaiceadar cad do bhí suas do tháinig úna ionadh oru orthu god cad é an fáth go raibh ag teacht thar n-ais. Ó dúirt an iníon 'is dócha' arsa í shin 'nach cuireamair gcuireamar a dóthain airgid léi. A’ Agus do dearnas rinneadh í a thórramh cúpla oíche eile ansan. A’ Agus do bhí leanaí an fhir bhoicht ag ithe i gcónaí air ar an... air ar an dtórramh. Ach amháin ’on don diach diabhal do dhineadar rinneadar í a chur adsan ansan arís agus a dhúbailt óir agus airgid a chur léi. A’ Agus do chuir scéala chun beirt fhear i ndá chúntae chontae deifireach difriúil teacht agus an... iad a... é a fhaire féach féachaint a bhí ag goid an chorp. Agu’ Agus d’fhiara d’fhiafraigh don... den... fear siúil, 'an ndéanfása' arsa é héin, 'an, an uaig uaigh a chimeád.' 'Mo léir' dúirt an fear an fhir... mm... fear siúil go ndéanfach. ndéanfadh. A’ Agus do thug mála cait leis agus maide agus ar a haen haon a chloc chlog san oíche do chua chuaigh a ag tarrac tarraingt ar na cait. A’ Agus do bhí nach gach aen aon scréachaig scréachaigh aigesna ag na cait istig istigh insa sa mhála agus é á hórdú hordú isteach 'eighrig 'téigh isteach a dhiail, dhiabhail, eighrig téigh isteach, eighrig téigh isteach mar dhia dhea gub gurb é an corp go raibh a ag tarrac tarraingt air. Ach amháin, d'imig d'imigh an bheirt eile chun bóthair a’ agus do chuadar a ag trial triall ar an dtiarna a’ agus dúradar leis an dtiarna ar fuaid fud na hÉireann nach faigheach faigheadh saé a leithéid do de fhear chuin chun an uaig uaigh a chimeád, choimeád, go raibh an corp a ag teacht amach á ainneoin a’s agus go raibh a ag tarrac tarraingt air le maide d’iarra ag iarraidh í choineáilt choinneáil istig. istigh. Bhuel, do bhí ar maidin amáireach amárach thug leis abhaile arís an oíche sin í a’ agus do chuir i ndoras an stábla í... na gcapall agus do dhin rinne sé, do ghé-... d'fhág adsan ansan í agus d'ime d'imigh abhaile d’ug thug leis a chuid ór agus airgid abhaile a ag trial triall air, a ag trial triall air ar a an mbean a an tí.

Liam Ó Muirthile

Mm.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ach amháin tá, nur nuair a eighrig d’éirigh an tiarna ar maidin theastaig theastaigh ceaun ’osna de na capaill uaig uaidh a thógáilt thógáil amach. Cad a bhí ach an corp sa doras roimhis, roimhe, theith sé. leacach ligfeadh eagla ina ghoire é, cad é an fáth go raibh a ag teacht. A’ Agus do chuir iarraig iarraidh air... fear siúil, d'fhiara d'fhiafraigh an dtócach dtógfadh saé amach capall amach do. dó. Dúirt sin go dtócach. dtógfadh. Bhuel, is é an a chuíne chuimhnigh adsan ansan air go bhfácach bhfágfadh saé an boul ball ar fad ar feag feadh tamaill agus go mbeach... mbeadh... féach’ féachaint an bhfácach bhfágfadh saí... sí... e... an dtúrhach dtabharfadh saí suas a bheith a ag teacht aun ann ach amháin mar sin a bhí, do fuair ullamh is do chuir nach gach aen aon an méid a fhéad d’fhéad a thúirt thabhairt leis a thúirt thabhairt a’ agus do chua chuaigh féin is a bhean agus... ar droum drom an chapaill agus do thugadar leo an méid d’fhéadadar agus do... cad do dhin rinne nor nuair a bhíod_... imithe píosa, cad do dhin rinne an fear siúil ach an corp a chuir chur i ndroum ndroim capall eile agus maide a chuir chur ina dorn agus do... do... do lean, nach aen aon sla_... ’ach gach aen aon slais lasc a thugach thugadh saé don capall... do dhi_... do bhuaileach bhuaileadh an corp, do bhuaileach bhuaileadh saí an capall chó chomh math maith mar do bhíoch bhíodh an capall á shíne shíneadh féin a’ agus do lean an chapall a chéile a’ agus nor nuair a fhéach d’fhéach ina dhiaig... dhiaidh... pío-... théis tar éis é a bheith mithe imithe píosa an bóthar. Do chnoic chonaic an corp a ag déanamh suas aríst arís leis. 'Sea' arsa é héin, 'tá inár ndiaig ndiaidh arís' arsa é héin féin 'ní ae aon chauir chabhair dúinn teithe. teitheadh. Ach go deidhin’ deimhin’ adúir dúirt sé, 'ní bhéara bhéarfaidh air... ar... orainn anois.' Do scaoil síos é féin 's is a bhean ’s is a chapall ar dhroím dhrom an chéad eile áird aird a tháinig air ach boul ball gur imig imigh an gcorp fheadar! fheadair mé! Bhuel sin é mo scéal.

Liam Ó Muirthile

Ana-scéal. An-scéal. Ana-scéal An-scéal a Mháire.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

súil agam go mbe mbeidh go math. maith.

Liam Ó Muirthile

Ó ana-mhath an-mhaith ar fad. bhfuairis bhfuair tú an scéal san anois, a Mháire?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Deirim leat go bhfuaireas bhfuair mé i school library é i mBéarla.

Liam Ó Muirthile

I mBéarla.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

blianta fada ó choin. shin. Nuar Nuair a bhíomair bhíomar ar scoil fad ó choin, d’fhaighidís school libraries i mBéarla agus do thógas thóg mé amach, do thógas thóg mé é sin im i mo cheaun cheann ’e de bhárr bharr ar aen aon scéal eile á raibh sa leaur leabhar agus do... do... á thúirt thabhairt amuh amuigh os dos nach gach éinne aon duine i nGaelaing. nGaeilge.

Liam Ó Muirthile

Dh’úmpaís, D’iompaigh tú, dh’úmpaís d’iompaigh tú amach i... i nGaelainn nGaeilge é, an ndinis? ndearna tú?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Do dhineas! rinne mé! D'úmpíos-sa D’iompaigh mise féin i nGaelaing nGaeilge é.

Liam Ó Muirthile

An ndinis? ndearna tú?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ó do dhineas. rinne mé.

Liam Ó Muirthile

Canathaebh Cad ina thaobh sa-... canathaebh cad ina thaobh go ndinis ndearna tú é sin?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Bhuel, bhfeadaraís an bhfeadraís mar Gaelaing Gaeilge a bhíonn aghainn againn á lauirt. labhairt.

Liam Ó Muirthile

a fhios agam, sea.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Agus Gaelaing Gaeilge is a bhíonn aghainn againn i scéala scéalta agus nach gach aen aon mar sin. bhfaighfá bhfaighfeá aen aon sola ó scéala scéalta Béarla in ae aon chor.

Liam Ó Muirthile

Ach nach beach mbeadh do dhóthain scéalta agat, níor ghá dhuit duit ceaun ceann i mBéarla a dh’fháil fháil agus é a dh’úmpó iompú amach i nGaelainn. nGaeilge.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Nóin Ar ndóigh sea ach amháin bhíonn na leaurtha leabhair Gaelainge Gaeilge agham! agam!

Liam Ó Muirthile

Á tuigim. So Seo bhrí sin, léighis léigh tú i mBéarla é agus do...

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Do léigheas... léigh mé...

Liam Ó Muirthile

d’aistrig d’aistrigh go Gaelainn Gaeilge ansan ansin é...

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Do léigheas léigh mé i mBéarla é agus do dhineas rinne mé translating i nGaelaing nGaeilge air.

Liam Ó Muirthile

a fhios agam.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Thugas Thug mé amach i nGaelaing nGaeilge é.

Liam Ó Muirthile

raibh na scéalta le fáil sna leabhair Gaelainne Gaeilge an uair sin, an raibh?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

E?

Liam Ó Muirthile

raibh na scéalta le fáil? Ó raibh na scéaltha scéalta san Gaelainge Gaeilge in ae aon chor. Cad é an t-aes aois anois tu, thú, a Mháire, mara muna miste leat a bheith á fhiarhaí. fhiafraí.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Táim...

Liam Ó Muirthile

An bhfuil in aois an phinsin fós?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Nae Naoi mbliana déag agus trí fichid.

Liam Ó Muirthile

Bhfuil an méid sin?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Táim.

Liam Ó Muirthile

Maidhe... Agus tá, do, do shláinte go breá agat fós?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ó mhuise, táim álraidht alright mara bhe murach an tinneas cnámh atá orm.

Liam Ó Muirthile

Amb Ab ea?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Sea...

Liam Ó Muirthile

Tinneas cnáimh. Na dathacha, ab an ea?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Sea, tinneas im i mo ghlúine.

Liam Ó Muirthile

An bhfuil?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Tá.

Liam Ó Muirthile

Ach is cuma, chuireann sin isteach puín puinn ort.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Mhuise cuireann mar féidir liom... cois_... siúl leis ar éigin. éigean.

Liam Ó Muirthile

Amb Ab ea?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Sea.

Liam Ó Muirthile

Faigheann deacair siúl, bhfuil i bhfad ort?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Airiú Arú le blianta fada orm.

Liam Ó Muirthile

An bhfuil?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Tá.

Liam Ó Muirthile

Conas a tháinig ort an dóigh leat?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Is aula amhlaidh a thiteas thit mé ar dtúis dtús is do ghortaíos ghortaigh mé mo ghlún.

Liam Ó Muirthile

Ar ghortaís? ghortaigh tú?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Agus do dheisig, dheisigh, do chuir fear na gcnámh, bhí fear cnámh an uair sin sa dúithig dúiche a’ agus do chuir un chun a chéile í. Ach amháin... tá’s tá a fhios aghat agat nor nuair a cuirtear amach é, an... an... aen aon ghlúine, aen aon uair amháin, siad ana-dheacair an-deacair a choineáilt choinneáil i mboul. mball.

Liam Ó Muirthile

Tá.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Tá...

Liam Ó Muirthile

An fear... bhí fear cná cnámha san oileán an uair sin, an raibh?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

raibh, do bhí thuas i mBéal an Chab.

Liam Ó Muirthile

I mBéal an Chab. An raibh go math? maith?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ó raibh teora teorainn leis!

Liam Ó Muirthile

Nach raibh?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Do bhriseas... bhris mé... na cná cnámha a bhíoch bhíodh briste isna sna blúiríocha blúirí do chuireach chuireadh saé nach gach aen aon bhlúire acu le chéile.

Liam Ó Muirthile

An Ar gcuireach? cuireadh?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Do dhineach. dhéanadh. Ach amháin do chuireas cor éigin arís ínti inti is do chuireas amach mo ghlún.

Liam Ó Muirthile

An Ar gcuiris? chuir tú?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Agus do tháinig ansan, ansin, a fhios agat. Do bhí sé... fuair sin bás agus raibh éinne aon duine aun ann adsan ansan a bhí chó chomh math maith leis sin ach daoiní daoine óga is dhéanaidís dhéanfaidís in aen aon chor é ach amháin do tháine tháinig chun athritis.

Liam Ó Muirthile

Mmm...

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Sea.

Liam Ó Muirthile

Sin é.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Sea.

Liam Ó Muirthile

Ah sure ach tánn tú... tánn breá bríomhar ar aen aon tslí.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Góim Gabhaim pardún?

Liam Ó Muirthile

Thánn breá fuinniúil bríomhar ar aen aon tslí an dtuigeann tú...

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ó mhuise! Do bheinn go math maith mara bheach murach san! sin!

Liam Ó Muirthile

Bheifeá nútáltha nótáilte ar fad.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ó mo léir do shiúlóinn shiúlfainn cnoic i gcónaí... Ach is mór an t-aes aois é seventy nine years.

Liam Ó Muirthile

Ó is mór an t-aes aois é sin.

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Sea.

Liam Ó Muirthile

Ah sea...

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Nae Naoi mbliana déag is trí fichid.

Liam Ó Muirthile

Sin é... Cad mar gheaul gheall air ar e... cad mar gheaul gheall air ar na ba an bhfuil siad OK?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Ó siad álraidht.

Liam Ó Muirthile

Bhfuil na ba amu?

Máire Ní Chéadagáin Cape Clear Carbery West (E.D.)

Pádraig mithe imithe amach.