1986 : QQTRIN016192c1
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Buachaill
bocht
a
bhí
ag
obair
aige
ag
feirmeoir
fadó
agus
bhí
bliain
i
ndi...
aidhmsire
aimsire
déanta
aige.
Agus
faigheann
na
haen
haon
fhear
cortha
dhon
don
obair.
Mar
bhí
an
sael
saol
cruaig
crua
greamaitheach
an
uair
úd...
an
uair
sin
aun
ann
agus
beagán
páigh.
pá.
Nuair
a
bhí
sé
ag
fágaint
fágáil
an
fheirmeora
'ná
raibh
oiread
san
oibre
go
deo
aríst
arís
agat'
arsa
seisean.
'Canathaebh
'Cad ina thaobh
go
gceart.'
'Ná
habair
é
sin
arsa
an
feirmeoir,
ach
abair
go
méadaí
Dia
chúm
chugam
í.'
'Cad
is
agus
ceart
dom
do mo
a
rá'
arsa
mo
dhuine.
'Go
méadaí
Dia
chúm
chugam
í.'
Bhí
sé
ag
siúl
leis
nú
nó
go
gcasach,
gcasadh,
go
raibh
trí
mhíle
curtha
aige
dho
dó
agus
casach
casadh
sochraid
air.
'Is
dóch'
dócha'
ar
seisean
'go
méadaí
Dia
chúibh
chugaibh
í.'
Ó
tháinig
straein
straidhn
agus
buile
ar
an
bhfear
a
bhí
tréis
tar éis
a
mhnaoi
bhean
a
chur
agus
'ní
cheart
duit
é
sin
a
rá'
arsa
’ean
seisean
lém
le mo
dhuine!
'Cad
is
agus
ceart
dom
do mo
a
rá?'
arsa
mo
dhuine
'abair
"bneacht
"beannacht
léna
lena
hanam'''
'ó
tuigim,'
arsa
’ean
'bneacht
'beanacht
Dé
lena
hanama.'
Bhí
sé
a
ag
siúl
leis
nú
nó
go
gur
siúil
shiúil
sé
dhá
mhíle
eile,
agus
do
buail
bhuail
fear
leis
a
bhí
a
crocha
crochadh
madara.
madra.
'Ó
mbneacht
beannacht
Dé
lén’
lena
anam,'
arsa
seisean.
'Ná
habair
é
sin!'
arsa
mo
dhuine.
'Cad
is
agus
ceart
dom
do mo
a
rá,'
arsa
an
fear
eile.
'Abair
"crocha
"crochadh
ard
chuige
is
agus
lá
gaoithe!"'
Bhí
san
sin
go
math
maith
agus
ní
raibh
go
holc,
nú
nó
go
gur
siúla
shiúil
sé
tamall
eile
agus
casach
casadh
lá-...
lánú
núphósta
nuaphósta
air,
agus
'crocha
'crochadh
ard
chúibh'
ar
seisean
'lá
gaoithe.'
Tá
’s
a fhios
agaibh
go
léir
ná
crochach
crochfadh
éinne
an
chéad
lá
í,
a’
ach
b’fhé
b’fhéidir
go
gcrochach
gcrochfadh
sé
chúig
mbliana
ón
lá
san
í.
Ach
sin
é
mar
a
bhí,
'ní
cheart
duit
é
sin
a
rá'
arsa
an
buachaill
'cad
is
ceart
dom
a
rá'
arsa
mo
dhuine
'go
gcimeáda
gcoimeáda
Dia
i
bhfochair
a
chéile
sinn.'
'Ó
tuigim'
ar
seisean.
Bhí
sé
ag
cuir
cur
do
riamh
is
coíche
choíche
nú
nó
go
gur
siúla
shiúil
sé
cúpla
míle
eile,
agus
do
bhí
fear
istig
istigh
feirmeoir
bocht
a
bhí
tuca
tugtha
tréis,
tar éis,
tréis
tar éis
na
maidine
a
ag
d’iarra
iarraidh
dhá
chapall
a
tharrac
tharraingt
a
bhí
i
bpoul
bpoll
air.
Bhí
ceaun
ceann
acu
ná
nach
beag
tairrice
tarraingte
aige,
tógtha
tóca
amach
aige.
'Go
gcimeáda
gcoimeáda
Dia
i
bhfochair
a
chéile
istig
istigh
sibh,'
ar
seisean.
Lena
lín
linn
sin
tháinig
straidhin
ar
an
bhfeirmeoir.
'Ní
cheart
duit
é
sin
a
rá,'
ar
seisean
'cad
is
ceart
dom
a
rá?'
arsa
mo
dhuine.
‘Tá
ceaun
ceann
amuh
amuigh
agus
go
dtóga
Dia
amach
an
ceaun
ceann
eile.’
‘Ó
tuigim!’.
Bhí
sé
a
ag
siúl
leis
aríst
arís
nú
nó
go
gcaiseach...
gcasadh...
gcasach
gcasadh
ar
gaiscíoch
é
a
bhí
a
ag
troid
le
gaiscíoch
eile,
agus
bhí
an
tsúil
as.
Baineach
Baineadh
an
tsúil
as
don
gcéad
phlaunc
phlanc
a
fuair
sé.
‘Tá
ceaun
ceann
amuh’
arsa
mo
dhuine
‘agus
go
dtóga
Dia
amach
an
ceaun
ceann
eile!’.
Tháinig
straidhin
agus
buile
air
ar
an
ngaiscíoch,
do
cha
chaith
sé
isteach
i
muileann
é
agus
dineach
rinneadh
mínmheilt
dom
do mo
dhuine.
Sin
é
mo
scéal-sa
scéalsa
má
tá
bréag
an
ann
bíoch,
bíodh,
ní
mise
a
cúm
chum
ná
a
cheap
é.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Breanndán Ó Cíobháin
Mm.
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Chuir
sé
geaul
geall
le
rí
eile
go
ndéanhach
ndéanfadh
sé
é.
Chuir
rí
eile
geaul
geall
leis
go
raibh
sé
dodhéanta
é
a
dhéanamh.
Sea,
bhí
san
sin
go
math
maith
is
ní
raibh
go
holc.
Is
é
an
machnamh
a
dhin
rinne
sé
go
dtócach
dtógfadh
sé
cuairt
mhuar
mhór
do,
dó,
agus
go
gcuirheach
gcuirfeadh
sé
isteach
an
ann
í.
Agus
ná
nach
spáinheach
dtaispeánfadh
sé
aen
aon
ní
air
ar
an
sael
saol
do
dó
dár
mhair.
Ní
raibh
aen
aon
tseans
aige
go
gcíheach
bhfeicfeadh
sé
aen
aon
rud,
aen
aon
tsaumhlú
tsamhlú
ar
nós
bean.
Ná...
ach
ceathrar
fear
a
ag
túirt
tabhairt
aire
dho,
dó,
agus
sin
é
mar
bhí.
Bhí
tarrac
tarraingt
ar
léann
aige
bhí
tarrac
tarraingt
ar
na
haen
haon
ní
dá
fheabhas
aige.
Ach
bhí
sé
sa
mharga
mhargadh
go
gcathfaí
gcaithfí
é
a
thógaint
thógáil
amach
in
aes
aois
bliain
is
fiche
dho
dó
agus
é
a
thúirt
thabhairt
ar
aenach
aonach
có
chomh
muar
mór
le
Aenach
Aonach
an
Phoic.
Agus
b’é
an
marga
margadh
é
a
rau
rogha
rud
ar
an
aenach
aonach
a
thúirt
thabhairt
le
cneach
ceannach
do
a
theastóch
theastódh
ón
mac
a
loirceóch
lorgódh
sé.
Bhí
sé...
bhí
an
rí
sásta
leis
sin.
Sea
nuair
a
tháinig
an
t-aum
t-am
suas,
tháinig
bliain
is
fiche
agus
do
chuaig
chuaigh
an
rí
a
ag
trial
triall
ar
a
mhac
agus
do
d’
dh’árda
árdaigh
sé
leis
é
ar
an
aenach
aonach
is
mó
a
bhí
in
Éire,
Éirinn,
nú
nó
an
t-aenach
t-aonach
is
mó
a
bhí
san
áit.
Má
dh’árdaig
árdaigh
is
é
an
chéad
rud
a
ghaibh
ghabh
chuige
scata
slua
do
bheithíg
bheithígh
throma,
agus
dh’fhiaraig
d’fhiafraigh
an
mac
don
athair
cé
mar
shórt
iad
san
#?...
‘Beithíg’
‘Beithígh’
arsa
an
t-athair,
‘ná
‘nach
breá
na
beithíg
beithígh
iad.’
‘Tuigim’
arsa
an
mac,
sin
agus
iad
ina
theaunta
theannta
#?.
(#?).
Do
bhuail
scata
capall
i
gceaun
gceann
tamaill
eile
chuige.
Chuir
sé
ceist
air
ar
a
athair
cén
rudaí
iad
san.
‘Capaill’
arsa
an
t-athair,
‘agus
ná
nach
deas
na
capaill
iad.’
Má
tá
ní
chuir
mo
dhuine
aen
aon
suím
tsuim
úntu.
iontu.
Do
bhí
san
sin
go
math
maith
agus
ní
raibh
go
holc.
Nú
Nó
go
gur
siúla
shiúil
sé
tamall
eile
dhon
don
aenach,
aonach,
agus
do
bhuail
scata
caerach
caorach
chuige.
Má
bhuail,
dh’fhiaraig
d’fhiafraigh
an
mac
don
athair
cé
mar
ru...
rudaí
iad
san?
sin?
‘Caoire!
‘Caoirigh!
Agus
'ná
’nach
deas
na
caoire
caoirigh
iad?’
arsa
an
t-athair,
is
gleoite
na
hainmhithe
iad.’
Ní
Níor
chuir
an
mac
aen
aon
suím
tsuim
úntu.
iontu.
Ní
dúirt
sé
‘is
olc
san’
sin’
ná
‘is
math
maith
san’
sin’
leo.
Sea,
sara
sula
raibh
an
t-aum
t-am
tacaithe
tagtha
tránhóna,
tráthnóna,
do
bhuail
muarsheisear
mórsheisear
do
chailíní
óga
chuige.
Agus
do
bhí
oscail
fachta
faighte
roimis
roimhe
sin
aige
air
ar
an
ndial
ndiabhal
agus
air
ar
Dhia
mola
moladh
go
deo
leis.
Má
bhí,
do
d’
dh’fhiaraig
fhiafraigh
an
mac
don
athair
cén
rudaí
iad
san?
sin?
‘Diail’
arsa
an
t-athair
‘iad
san’.
Lauir
Labhair
an
mac,
‘ná
‘nach
deas
na
diail
diabhail
iad’
a
dúirt
sé
[gáire].
Bhí
san
sin
go
math
maith
agus
ní
raibh
go
holc.
Bhí
deire
deireadh
ficithe
feicthe
aige:
‘sea
anois
thu,
a
mhic’
arsa
an
t-athair
leis
an
mac
‘cad
a
cheannó
cheannóidh
mé
dhuit?’
‘ceannaig
‘ceannaigh
dial
diabhal
dom’
a
dúirt
sé.
Sin
é
an
tslí
ná
nach
féidir
fear
a
dheighilt
ó
bhean
agus
ní
féidir
bean
a
dheighilt
ó
fhear.
Sin
é
mo
scéalsa
má
tá
bréag
an
ann
bíoch,
bíodh,
ní
mise
a
chúm
chum
ná
a
cheap
é.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Fear
a
chuaig
chuaigh
ag
ceannach
béile
bíg.
bídh.
Agus
do
d’
dh’ith
ith
sé
é.
Agus
go
deidhin,
deimhin,
ní
raibh
an
béile
hé
feibh
mar
ba
mhaith
leis.
Ach
do
bhí
cara
eile
aige
a
ag
teacht
ina
dhiaig,
dhiaidh,
‘conas
a
bhí
an
bia
sa
tig
teach
agat’,
a
dúirt
sé.
‘Ó,
bhí
sé
nótáltha
nótáilte
ar
fad’
arsa
mo
dhuine
‘is
é
ceaun
ceann
dosna
do na
béilíocha
béilí
is
agus
breá1tha
breátha
a
dh’itheas
d’itheas
riamh
é.’
Do
D’
dh’ime
imigh
sé
isteach,
an
tarna
dara
fear,
’é
le
fuinneamh
féig
faoi
Agus
do
thit
sé
chun
an
bhúird.
bhoird.
Agus
ní
raibh
aen
aon
chrí
chríoch
ar
an
mbéile
a
fuair
sé
féin
an.
ann.
Ach
nuair
a
ghaibh
ghabh
sé
amach,
‘ní
cáil
bia’
a
dúirt
sé
‘nú
‘nó
go
mbe
mbeidh
sé
ite
agat’.
Rud
ab
fhíor
do,
dó,
leis
sin.
Ach
insa
sa
tsael
tsaol
athá
atá
mithe.
imithe.
Puirseach
Praiseach
ar
fad
ab
ea
an
cúram.
Agus
do
bhí
triúr
acu
so
seo
a
ag
siúl
an
bhóthair,
agus
do
chuadar
isteach
i
dtig,
dteach,
agus
do
cuireach
cuireadh
trí
bhaula
bhabhla
breá
praisce
praisí
ar
a
n-aghaig
n-aghaidh
amach.
An
chéad
fhear
sháig
sháigh
sé
chuige
mar
bhí
foun
fonn
air,
agus
do
dhóig
dhóigh
sí,
dhóig
dhóigh
an
phuirseach
phraiseach
é
canathaebh
cad ina thaobh
ná
nach
déanhach.
ndéanfadh.
Do
tháinig
na
deoracha
deora
anuas
óna
shúile,
dh’fhiaraig
d’fhiafraigh
an
tarna
dara
fear
do
‘cad
tá
id
i do
chuir
chur
ag
gol?
cad
tá
ag
cur
na
ndeoracha
ndeora
leat?’
‘Tá,’
a
dúirt
sé
‘nuair
a
chuínímse
chuimhníonn mise
air
ar
mo
mháthair
chríonna,
trócaire
uirthi,
mar
is
mó
iomaí
baula
babhla
a
chuir
sí
ar
m’aghaig
m’aghaidh
amach.
Do
chreid
an
tarna
dara
fear
é,
do
d’
dh’oscail
oscail
sé
héin
féin
a
bhéal,
níos
leithine,
leithne,
agus
do
thóg
sé
slogóg
aiste.
Agus
do
dhóig
dhóigh
sí
ná
nach
beag
ina
bheathaig
bheatha
é
sin.
Ní
lauir
labhair
sé
faic,
ach
do
lauir
labhair
sé
fé
faoi
cheaun
cheann
tamaill.
‘Puirseach
‘Praiseach
ó
aréir
í’
ars
arsa
’ean
seisean
‘is
mairg
nár
théig
théigh
í’.
Bhí
an
tríú
fear
an.
ann.
Chuir
san
sin
foun
fonn
an
douin
domhain
air
ar
an
dtríú
fear.
Do
D’
dh’oscail
oscail
sé
sin
a
bhéal
air
ar
fad
agus
do
dhóig
dhóigh
sí
na
bheathaig
bheatha
é
sin
ná
nach
beag.
‘Ó
mo
ghraidhin
a
fhir
bhae’
bhaoth’
arsa
an
tríú
fear
‘is
ró-mhaith
rómhaith
a
téach
téadh
í.’
Rud
ab
fhíor
do.
dó.
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Do
bhí
rí
ar
an
bhFraidhnc
bhFrainc
fadó,
is
mic
minic
a
bhí
agus
beig
beidh
aríst.
Agus
do
thóg
sé
an
leabaig
leaba
aig
ag
mairgí
an
tsaeil.
tsaoil.
Agus
má
thóg,
do
bhí
dochtúirí
a
ag
teacht
in
aghaí
aghaidh
an
lae
chuige.
Canathaebh
Cad ina thaobh
ná
nach
beach,
mbeadh,
fear
go
raibh
a
charn
héin
féin
d’airgead
aige.
Bhí
na
héinne
haon duine
acu
ag
breac...
ag
breaca
breacadh
a
chúrsa
féin
do.
dó.
Ach
ní
raibh
aen
aon
fheabhas
a
ag
dul
ar
mo
dhuine.
Do
bhí
sé
cráite
ciapaithe
ciaptha
aiges
ag
na
dochtúirí.
Mar
sin
é
mar
tá
aigesna
ag na
dochtúirí,
na
héinne
haon duine
acu
a
ag
buint
baint
a
chnap
asat
agus
gan
éinne
aon duine
acu
ag
ínsint
insint
an
chirt
duit
b’fhéidir.
Ná
puín
puinn
matheasaí
maitheasaí
á
dhéanamh
aige
ag
scata
acu.
Bhí
san
sin
go
math
maith
agus
ní
raibh
go
holc,
do
tháinig
dochtúir
óg
amach
as
an
gcláiste
gcoláiste
agus
dúirt
mo
dhuine
leis
aige
ag
cliathán
na
leapa.
‘Nis
‘Inis
an
fhíorne
fhírinne
dhom,
piocu
pé acu
bás
nó
beatha
dhom?’
‘Neósadsa
‘Inseoidh mise
an
fhíorne
fhírinne
dhuit,’
arsa
an
dochtúir
seo
‘má
dhíolas
dhíolann
tú
mé’.
‘Díolhad,’
‘Díolfaidh mé,’
arsa
seisean
‘hé
‘feibh
mar
a
dhíolas
dhíol mé
an
chuid
eile
acu.’
‘Neosadsa
‘Inseoidh mise
dhuit’
arsa
seisean
‘má...
mara
mura
bhfuil
agat
ach
cúig
neóimintí
nóiméid
saeil.’
saoil.’
‘Tá
go
math’
maith’
arsa
an
rí.
Sea,
do
dhin
rinne
sé
scrúdú
ar
an
rí
sa
leabaig,
leaba,
agus
nuair
a
scrúda
scrúdaigh
sé
é:
‘ní
dh’fhaighim
fhaighim
aen
aon
mháchail
in
ae
aon
chor
ort.’
‘Ach
an
bhfuil
do
leigheas
lé
le
fáilt?’
fáil?’
‘Tá
do
leigheas
lé
le
fáilt’
fáil’
arsa
an
dochtúir
‘má
dh’fhaigheas
fhaigheann
tú
é’.
‘Godé
‘Cad é
an
leigheas
athá
atá
agam?’
‘Má
dh’fhaigheas
fhaigheann
tú
iasacht
léine,
do
go
gcodlófá...
iasacht
léine
a
dh’fháilt
fháil
ó
fhear
gan
mhairg,
agus
cola
codladh
trí
oíche
sa
léine
sin,
be
beidh
tú
leighste
leigheasta
ar
maidin.’
‘Tuigim!’
Chuir
sé
amach
a
raibh
do
chúntstáblaithe
chontstáblaí
aige
agus
do
dh’árdaig,
d’árdaigh,
agus
do
chuadar
go
dtíos
dtí
na
próisteánaig
paróistigh
agus
na
haen
haon
tig
teach
dá
gcuadar
ndeachaigh siad
isteach
do
bhí
a
mairg
héin
féin
ar
na
héinne
haon duine
acu.
Ní
fhéatach
fhéadfadh
éinne
acu
a
rá,
is
é
an
cheist
a
chuiridíst...
chuiridís...
‘An
bhfuil
aen
aon
mhairg
oraibh?’
‘Tá!
Agus
sinn
marbh
cráite
aige
ag
mairgí
an
tsaeil.’
tsaoil.’
Sea,
ní
raibh
aen
aon
leigheas
lé
le
fáilt
fáil
don
rí,
bhí
an
rí
sa
leabaig.
leaba.
Ach
air
ar
deire,
deireadh,
ceaun
ceann
dosna
do na
maideanacha
maidineacha
tréis
tar éis
iad
a
bheith
a
ag
meacht
imeacht
ar
feag
feadh
bliana,
do
bhuail
fear
leothu
leo
ag
teacht
amach
as
scioból
ar
maidin.
Agus
é
ag
úrán,
amhrán,
do
dhideadar
dhruideadar
féna
faoina
dhéin,
agus
do
chuireadar
ceist
air.
‘Bhfuil
aen
aon
mhairg
sa
tsael
tsaol
ort?’
‘Ó,
níl’
a
dúirt
sé
‘n’fheadar
‘ní fheadar
godé
cad é
an
rud
mairg!
N’fheadar
Ní fheadar
an
bhfuil
mairg
ar
an
sael!’
saol!’
‘Ó,
is
tu
tú
atá
uainn’
arsa
na
cúnstáblaithe.
constáblaí.
Agus
tá
rí
muar
mór
táchtach
tábhachtach
a
ag
fáil
báis
agus
tá
do
leigheas
agatsa.
‘Má
tá,’
arsa
an,
arsa
an
sracaire
‘ní
fada
a
bhe
bheidh
sé
gan
leigheas’.
Dh’árdaíodar
D’ardaíodar
leothu
leo
é,
agus
thugadar
go
dtí
leabaig
leaba
an
rí
é
agus
do
d’
dh’fhiaraig
fhiafraigh
an
rí
dho,
dó,
an
raibh
aen
aon
mhairg
sa
tsael
tsaol
air.
‘Níl’
ar
seisean
‘ní
raibh
aen
aon
mhairg
riamh
orm.
Is
mó
mairg
ar
éanlaithe
an
aeir
ná
ormsa
féin.’
‘An
dtúrfá
dtabharfá
iasacht
do
léine
dhom
dom
ar
feag
feadh
trí
oíche?’
‘Ní
raibh
aen
aon
léine
riamh
orm’
a
dúirt
sé.
Sin
é
mo
scéalsa
má
tá
bréag
an
ann
bíoch,
bíodh,
ní
mise
a
chúm
chum
ná
a
cheap
é.
Breanndán Ó Cíobháin
A
Pheats,
conas
mar
a
bhíoch
bhíodh
an...
seanashael
seanashaol
anso...
cad
déaraimíd
déarfaimid
leathchéad
blian
bliain
ó
shin,
tímpeall
timpeall
ar
na
an
Muiríge?
Muirígh?
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Sea,
bhí
seana-shael
seansaol
math
maith
an...
ann...
cuíosach.
cuibheasach.
Bhíoch
Bhíodh
iascach
an
ann
agus
bhíoch
bhíodh
tarrac
tarraingt
ar
iascach
acu.
Agus,
gan
dabht
beatha
ana-chruaig
an-chrua
ab
ea
hiascach.
iascach.
Thagach...
Thagadh...
ní
raibh
aen
aon
teacht
isteach
eile
acu
ach
é.
Agus,
bhíodar
ana-ghrástúil,
an-ghrástúil,
daoine
ana-ghrástúil
an-ghrástúil
ab
ea
iad.
Daoine
math
maith
ab
ea
iad.
Roidhinntidís
Roinnidís
héin
féin
le
chéile,
agus
mar
sin
dóibh.
Ach,
do
bhí
sé
ábhar
docht
nuair
a
bhriseach
bhriseadh
an
aidhmsir
aimsir
orthu.
Má
tá,
bhí
súil
leis
sin
acu.
Agus
bhídís
riúnach
oiriúnach
aríst
arís
nuair
a
bhogach
bhogadh
an
aidhmsir,
aimsir,
théidís
chun
iascaig
iascaigh
aríst.
arís.
Agus
nuair
a
thagach
thagadh
an
t-iasc,
bhídís
ana-shásta.
an-sásta.
Bhíoch
Bhíodh
families
mhuara,
mhóra,
scata
tithe
agus
na
seandaoine
nuair
a
thagach
thagadh
an
oíche
fiain
fiáin
ná
féadaidís
corraí,
bhailídís
isteach
in
aen
aon
tig
teach
amháin
agus
bhíoch
bhíodh
a
gcómhrá
gcomhrá
ar
fea
feadh
na
hoíche
ag
cuir
cur
síos
ar
iascach
agus
ag
cuir
cur
síos
ar
mhreachtaint.
mhaireachtáil.
Agus
thagaidíst
thagaidís
abhaile
agus
théidíst
théidís
a
chola
chodladh
agus
bhíodar
chó
chomh
sásta
ina
n-aigne
héin,
féin,
air
ar
an
ábhar
a
bhí
acu
leis
an
ndraum
ndroim
athá
atá
inniubh
inniu
an.
ann.
Is
iad
na...
cráiteacht
aigne
céanna
í
i
gcónaí.
Déarfá
go
mb’fhéidir
ná
raibh
an
sael
saol
chomh
dian
san
ar
dhaoine
tímpeall
timpeall
na
háite
seo
agus
a
bhí
sé
in
áiteanna
eile
ar
fuaid
na
tíre.
Ó
gan
auras
amhras
ní
raibh
aen
aon
ocras
ar
an
dtaebh
dtaobh
so
seo
’
thír,
in
aen
aon
tslí
go...
lem
le mo
línse.
linnse.
Bhí
sael
saol
dealbh
go
leór
leor
an,
ann,
ach
ní
raibh
aen
aon
ocras
aun.
ann.
Bhí
tarrac
tarraingt
air
ar
iasc
acu
agus
prátaí
agus
gach
rud
mar
leanas.
leanann.
Má
thagach
thagadh
lá
cruaig
crua
orthu,
thagach
thagadh
lá
bog
orthu.
Breanndán Ó Cíobháin
Yeah...
An
lena
lín
linn
sin
a
Pheats,
go...
go...
gur
phriocais-se
suas
na
scéalta
go
léir
atá
agat?
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Sea
lena
línn
linn
sin.
Théinn
anso
anseo
is
agus
ansúd,
ansiúd,
bhí
cathamh
caitheamh
i
ndiaig
ndiaidh
scéalta
agam.
Théinn
míle
ó
bhaile
istoíche,
ag
éisteacht
le
fear
ag
scéaltóireacht,
anois
is
agus
aríst
arís
is
agus
thugainn
liom
im
cheaun
cheann
iad
nuair
a
bhítí
á
rá
i
gcónaí.
Ach
dh’fhanadar
d’fhanadar
ansan
ansin
cé’s
cé
go
bhfuil
na
daoine
sin
trócaire
orthu
caighlthe
caillte
anois.
Ach
tá
an
rud
san
go
léir
mithe
imithe
amach
anois
aige
ag
réidió
raidió
is
aige
ag
teilibhís
teilifís
is
rud
nó
nua
a
ag
teacht
isteach
i
gcónaí
is
sin
é
mar
chaithig
chaithfidh
a
bheith.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Casann
an
rith,
bíonn
sí
ag
teacht
léithe
léi
tímpeall
timpeall
nú
nó
go
dtos...
go
dta...
go...
em...
go
stadann
sí
san
áit
a
thosnaíonn
thosaíonn
sí
aríst.
arís.
Agus
tosnaíonn
tosaíonn
na
rudaí
céanna
thar
nais
n-ais
aríst.
Téann
na
haen,
haon,
téann
nah
gach
aen,
aon,
nah
gach
aen
aon
rud
siar
go
dtína
dtí a
chan
héin
féin
aríst.
arís.
Agus
teacht
leothu
leo
aniar
aríst,
arís,
faid
fad
a
bheig
bheidh
sael
saol
na
ndaoine
aun.
ann.
Piocu
Pé acu
fada
nú
nó
gearra
gearr
é
sin
níl
aen
aon
chúntas
chuntas
againn
air
sin.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Ó
bhíoch,
ar
na
seandaoine!
Agus
bhíoch
bhíodh
tor
orthu.
Meigeall
chúchu.
fúthu.
Tá
an
meigeall
céanna
a
ag
teacht
amach
inniubh.
Agus
na
side
whiskers
céanna
a
ag
teacht
agus
an
cor
ina
bhéal
céanna
a
ag
teacht
agus
bhí
fadó
orthu,
agus
deir
cuid
dos
de
na
daoine
fadó
leis
na
seandaoine
gur
rud
ana-ghránna
an-ghránna
an
tor
nur
nuair
ná
bearraidíst
bearraidís
é.
Ach
is
é
an
nath
a
bhí
acu
san
an,
ann,
leisceoir
abh
arbh
ea
an
uair
sin
dul
a
ag
bárbóireacht
barbóireacht
is
dócha
ní
lé
le
haen
haon
eighrí
éirí
in
áirde
airde
a
bhí
an
tor
chúchu.
fúthu.
Mách
is
deauireach
dealraitheach
go
raibh
sé
lena
lín
linn
sin
roimis
roimhe
sin
aríst
arís
an.
ann.
Ach
tá
na
rudaí
céanna
a
ag
teacht
amach
inniubh
inniu
cé’s
cé
go
bhfuil
cuid
acu
go
deidhin
deimhin
ana-chroiceach
an-chorraiceach
nuair
a
chífeá
d'fheicfeá
iad
ach
ní
dhéanfá,
ní
déanfar
aen
aon
nath
dhóibh
i
gcathamh
gcaitheamh
na
haidhmsire.
haimsire.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Ó,
bhíoch
bhíodh
na
sciortanna
sciortaí
chó
chomh
fada
orthu
is
go
mbíoch
mbíodh
sé,
mbídíst
mbídís
á
tharrac
tharraingt
a
ina
ndiaig
ndiaidh
air
ar
na
bóirthe.
bóithre.
Ní
mar
sin
inniubh
inniu
dóibh,
tá
siad
gearra
gearr
inniubh
inniu
acu
is
raghaig
rachaidh
san
sin
amach
as
nócht
nuacht
aríst.
arís.
Tacaig
Tiocfaidh
na
sciortaí
fada
isteach
aríst.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Breanndán Ó Cíobháin
Peats,
cúrsaí
cleaunais
cleamhnais
an
ndintí
ndéantaí
an
chuid
is
mó
dosna
do na
póstaíocha
póstaí
tímpeall
timpeall
na
háite
seo
_____
tré
cleaunaistí
cleamhnais
a
deintí
dhéantaí
iad?
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Théití
i
mbun
cleaunas
cleamhnas
a
ag
dhéanamh
bhídís
a
sporaireacht
ar
a
chéile
roimis
roimhe
sin,
radharc
acu
héin
féin
air
ar
a
chéile
agus
deireach
deireadh
an
tseanabhean
tseanbhean
agus
an
seanduine
lé
le
chéile,
má
bhíoch
bhíodh
níon
iníon
óg
aici,
níon
iníon
in
aíos
aois
a
pósta
aici
go
gur
mhaith
an
áit
a
leithéid
seo
d’fhear.
Agus
ba
mhaith
agus
bhautálhaidís
bhabhtálfaidís
héin
féin
lé
le
chéile,
agus
an
chéad
lá
a
raghaidís
rachaidís
’on
don
Daingean
lá
aenaig,
aonaigh,
b’fhéidir
go
gcasfaí
fear
an
tí
seo
insa
sa
Daingean
air
ar
athair
an
chailín
sin,
is
do
bheach
bheadh
cúpla
deoch
acu
agus
má
bheach
bheadh
nuair
a
raghaidís
rachaidís
héin
féin
i
bhfochair
a
chéile
i
gcathamh
gcaitheamh
an
tránthóna
tráthnóna
‘nábh
‘nárbh
arúnach’
oiriúnach’
adéarhach
déarfadh
duine
acu,
‘nábh
‘nárbh
arúnach
oiriúnach
a
bheach
bheadh
do
mhac
mar
cliain
cliamhain
dom.’
‘Ná
‘Nach
raus
raibh mé
a
cuíneamh
cuimhneamh
air,’
adéarhach
déarfadh
an
fear
eile
‘go
mbeach
mbeadh
sé
ana-rúnach.
an-oiriúnach.
Sea,
tá
níon
iníon
agamsa
má
dh’irimíd
oirimid
héin
féin
dá
chéile,
agus
geó
gabhfaidh
mé
chút
chugat
oíche
éicint.’
éigin.’
‘Tá
fáilte
agamsa
rót
romhat
má
ghaibheas
ghabhann
tú.’
Dh’imídíst
D’imídís
agus
nuair
a
bhíoch
bhíodh
an
chuid
eile
dhos
do
na
tithe
ina
gcola,
gcodladh,
chnagaidís
ar
doras
an
fhir
sin.
Agus
bhíoch
bhíodh
súil
acu
leis
thugaidís
leothu
leo
buidéal
piúnt
pionta
is
cnagaire
fuiscí,
agus
nuair
a
bhíoch
bhíodh
na
cúrsaí
ar
bun
thairrigítí
tharraingtí
anuas
cúrsaí
an
airigid.
airgid.
Más
feirmeoir
math
maith
é
go
mbeach
mbeadh
dosaen
bó
nú
nó
mar
sin
aige
gheóch
gheobhadh
sé
trí
chéad
púnt
punt
san
aum
am
san
spré.
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Muar
Mór
a
an
t-airgead
san
aum
am
insan
san
aum
am
san
é.
Mar
radharc
airgid
ab
ea
é.
Agus
an
chéad
lá
aenaig,
aonaigh,
an
chéad
Satharn
eile
raghaidís
rachaidís
’on
don
Daingean
dheinidís
dhéanfaidís
clárú
amach
ar
nah
gach
aen
aon
ní.
Seachtain
ón
lá
san
pósfaí
phósfaí
iad
agus
do
deidhin
deimhin
do
bhíoch
bhíodh
pósaíocht
an
uair
sin
orthu.
Do
bhíoch
bhíodh
b’fhéidir
seacht
is
a
hocht
do
bhairilí
bhairillí
pórtair
is
níosa
níos
mó
air
ar
na
pósaíocht
póstaí
so.
Agus
do
bhí
níos
mó
ná
san
sin
sara
sula
saelaíoch
saolaíodh
mise
air
ar
na
pósaíocht
póstaí
ach
n’fheadar
ní fheadar
aen
aon
ní
mar
gheaul
gheall
air
sin,
deir
siad
go
mbíoch
mbíodh
dosaen
bairile
bairille
fadó
orthu.
Breanndán Ó Cíobháin
Hea...
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Breanndán Ó Cíobháin
Shea...
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Breanndán Ó Cíobháin
Peats Ó Catháin Murreagh Corkaguiny
Ó
ba
mhath
mhaith
rud
math
maith
ab
ea
é
ach
tá
an
rud
an
lá
lae
inniubh
inniu
leis
is
deacair
locht
a
dh’fháilt
fháil
air
nuair
a
bheig
bheidh
buachaill
is
cailín
muar
mór
lé
le
chéile,
a
dtitig
thitfidh
i
ngrá
lé
le
chéile,
rud
math
maith
is
ea
é
go
bpósa
bpósfaidh
siad
a
chéile.
Ní
haen
haon
díobháil
an_
na
spréanna
leis
a
bheith
á
chathamh
chaitheamh
amach
thaul
thall
is
abhus
mar
ní
aiges
ag
nah
gach
éinne
a
bhídís.
Agus
chuireach
chuireadh
san,
sin,
dhineach
dhéanadh
san...
sin...
Dineann
Déanann
an
t-airgead
mathas
maitheas
agus
dineann
déanann
an
t-airgead
olcas.
Agus
caitear
an
spré,
a
dúirt
sé,
agus
fanann
an
bhreidhil
bhreall
ar
an
mnaoi.
mbean.