1958 : QQTRIN023372c1

Fada á ó shoin, insa... tá thimpeall timpeall trí scór blianta ó shin, bhíof bhíodh go leor éisc, garbhéisc á dá mharú marú anseo, troisc agus lingeannaí langaí agus tarbiord turbard agus bhíof bhíodh muintir na tíre cruinní cruinnithe síos aig ag an tráí trá agus mrá mná agus páistí agus go leor daoiní daoine thíos ansin a ag gearrú gearradh na dtrosc agus a ag baint na gclaigeannacha gcloigeann dhaíofa dhíobh agus bhít siad bhídís siad ansin amuíh amuigh insan san abhainn ina dhá gcois a ag ngearrú gearradh na n-iasc. Ní ro raibh bróg air ar na daoiní daoine an uair sin tá a fhios agad agat mur mar tá atá anois ná buatais, ní ro raibh buataisí air ar mhrá mhná ná tá a fhios, ní ro raibh na cúil ghearr orthú orthu bhí cúl mhór fhada orthú orthu síos an uair sin air ar an ndroim. Agus mo léan bhí siad ina mrá mná maithe bhí siad i in ndán ann a ghoil dul un chun na tráú trá insan san oíche is agus a gcuid éisc a chartú chartadh aníos a chathú chaitheamh i mbarr i gcladach agus bhíof bhíodh na báid amuíh amuigh ansin b’fhéidir go mbe mbeadh fiche doisín dosaen tresc trosc isteach les le na báid sin ogus agus chaithiú chaitheadh na fir a ghoil dul amah amach arís insan san oíche ansin ná go gceapait gceapadh siad baidhtí baoití scudán scadán agus nur nuair a thiocait thiocfadh siad isteah isteach ansin chaitheat chaitheadh siad fan’ fanacht ’na ina suídhe suí corroíche agus na baidhtí baoití a chur ar na dúáin agus chuireat chuireadh siad thart ar bhascaed iad agus bhít siad bhídís imí imithe amah amach un chun a an bhainc aríst arís ar maidin agus chaitheat chaitheadh siad an spilléad ansin ogus agus thiocait thiocfadh siad isteach arís ansin b’fhéidir ar a dó a chlog bhuel ní bhe bheadh a’n aon bhean na a’n aon ghasúr insa sa tír nach mbe mbeadh cruinní cruinnithe aig ag a tráí tráigh rompú rompu á dtarraint dtarraingt aníos agus bhí ceannathóirí ceannaitheoirí ansin bhí stór aig, ag, aig ag na Bord of Works an le aghaidhe... aghaidh... ag ceannacht ceannach an éisc, agus bhí siad á soilliú sailleadh agus á ngearrú ngearradh ansin agus bhíof bhíodh na mrá mná sin amuíh amuigh ansin insan san abhainn feah ar feadh a an lae ogus agus na fir, thigit siad thagaidís abhaile ogus fogas cholaít chodlaíodh siad scathú scaitheamh beag, tá’s tá a fhios agad, agat, gon don lá. Agus d’fheiceá d’fheicteá ansin, chaithit chaitheadh siad... Bhíof, Bhíodh, thigiú thagadh fear aneir anoir as Béal Deirg a thugait siad thugaidís a White-ín air agus b’fhéidir fá faoi dhó sa tseachtain agus ancaire fuiscí fuisce chaen gach aon turn leis go de phoitín ogus agus chuiriú chuireadh chaile gach uile dhuine ansin leithphionta leathphionta ná naigín a d’ólat d’óladh siad é sin agus choinnít choinníodh sé sin leofa, leo, choinnít choinníodh sé an fhuil beó. beo. Bhuel dhíonú dhéanadh na mrá mná ansin, e... rud a thugait siad, thugaidís, á... fan go bhfeice mé cén t-ainm sea is ea a thugait siad thugaidís air. Punch, uafu uathu héin. Leathfuiscí agus leathuisce.

Cinnte.

Ogus Agus bhuel badh ba é an Ghaeilge cheart a thugait siad thugaidís air meadar, meadar fuiscí.

Sin é an seanfhocal, an sean_ ainm ceart is agus dóí. dóigh.

Meadar, tá’s tá a fhios agad agat leathfuiscí agus leathuisce, agus d’ólú d’óladh na mrá mná _____ acú acu naigín dó sin agus bhí siad ina ná_ mrá mná íontach iontach ansin a ag ráit rá ‘Óra a mhíle grá’ ansin [gáire] ag cur air a chéilí chéile tá’s tá a fhios agad agat an ceann anonn agus an ceann anál, anall, agus a ag casú casadh graithí gnóthaí báilíóg #? agus ach gach aen aon tseort. tsort. Níl trioblóid ar bith eile a bhéarhú, thabharfadh, agus ansin san oíche nuair a thigit siad thagaidís abhaile bhíof bhíodh scata mór istih istigh sna tithe ag insean insint faoi na gábhannaí gábha a ro raibh siad lé le péistí péisteanna móra, agus lé le eascannachaí eascanna agus le troisc agus leis na lingeannaí langaí seo a bhí siad a fháil amuíh amuigh insa... air an bhfarraige. Agus bhí, thigiú thagadh an Gráinne Mhael Mhaol agus thugad thugadh sí leofa, leo, thriomaít siad thriomaídís na troisc seo agus thugad thugadh sí léithí léi iad turn insa sa mí ná b’fhéidir turn sa tseachtain amanna ná turn sa gcoicís nur nuair a ______ crap mhór acú acu ann. Bhuel bhí muintir Phort Urlann, Durlainne, agus muintir na Rinne Ruaidhe Rua ogus agus muintir Phort a an Chlóidh, bhíof bhíodh trí stór ansin á gceannacht gceannach agus bhíof bhíodh sná snáith acú acu agus dúáin agus eangachaí eangacha go do chuile gach uile chineál an uair sin ann. Bhuel níl aen aon eangah eangach anois ann, níl an aon stór ann. Ná áit a ar bith le rud a bith a dhéanú. dhéanamh. Níl... Agus tá siad eh... imí imithe anois agus caithe caithfidh tú eangach a fháil anois amah amach thú héin féin aneir anoir as Béal an Átha ná amah amach as Béal an Mhuirsead Mhuirthead á ó Mhac a tSaoir lé... le... murlasaí murlais a cheapú cheapadh is agus tá__ ní ro raibh na heangachaí heangacha an uair sin ach och ocht scillin scilling déag an ceann. Ach anois tá siad e... naoi bpunta bpunt an ceann. Eangach mhurlas. Agus e... e... ní ra raibh eite ná casachtach ná rud a ar bith ar dhuine a bith insan san am sin a bhí ag _______ éisc. Anois tá siad chó... chomh... chó chomh díontaí déanta agus chó chomh dealfaí dealbhtha anuas agus nach ______ go bhfuil siad beó. beo. [gáire]

Bhuel ar ndói, tá cuid mhór go na daoine imíthe.

Ah bh_ tá go leor daoiní... Ah, na daoiní daoine atá an anois héin, féin, tá’s tá a fhios agad agat níl siad mar na fir a bhí an uair sin ann, bhí crúba láu lámh orthú orthu an uair sin agus bhéarhú bhéarfadh fear acú acu air chriú chrú agus do dhéanat dhéanadh sé táirne tairne dho. Bhuel ní dhéanhú, dhéanfadh, na fir atá anois an ní dhéanhat dhéanfadh siad é níl an ach go mbrisead siad cipín. [gáire]

Nach bhfuil siad uilig uile ag imeacht as an as an áit seo?

Á, tá na, tá na daoiní daoine imí as an áit seo anois, tá na fir mhaithe imí. Tá siad go díreach anois mar a bheitheá bheifeá á dá bpasáil le a ghoil dul leis go Flaitheas. [gáire] Tá an fear maith imí imithe tucaí tugtha súl, sall, agus a driocháir deartháir fácaí. fágtha. Nach bhfuil i in ndán ann imeacht.

Bhuel cén chaoi ar tharla tú héin féin a bheith fáca, fágtha, a Thomáis?

Á bhuel, bhí... bhuel thoise thosaigh mé a ag déanú déanamh tithe agus e... air siúl leis a gceird sin #? agus in amannaí amanna ar ndóithe ndóigh bhínn ag iascaireacht, bhíú bhíodh go leor ceirdeannaí ceirdeanna agam, bhí an corrstil go do na boic thart ansin agus [gáire] a dhéanú dhéanfadh corrbhraíon corrbhraon poitín agus bhí mé ag déanú, déanamh, bhí feilm feirm bheag agam thimpeall timpeall trí acraibh is agus teach anseo agus by... Bhí mé a ag déanú déanamh álraidht alright ann, ní ro raibh mé rá-dhona, ró-dhona, in ama_ bhínn, bhínn amuíh amuigh air na bóirthí bóithre nuair a ag thigiú thagadh obair a ag bith an... Scaití a cur tarra ná as os cionn na leads a bhí ag obair ann. In amannaí amanna bhínn is agus in amannaí amanna nach mbíof. mbíodh. Agus e... anois níl go leor obair ann ar mho mhodh ar bith insa sa gceantar seo, níl agus níl na bóisí bóithre críochnaí críochnaithe go fóill tá go leor gona do na bóisí bóithre go holc go fóill ann. Dá ______ anuas á... ó... ó, ón... crosbhóthar anseo níl ann go díreach ach go ngohú ngabhfadh cairt asail air. Shin é an méid. Tá sé gearrthaí gearrtha suas aig ag carrannaí carranna agus tá na carranaí carranna ag coinneál coinneáil uaidhe uaidh anois nú nó daoiní daoine atá a tíocht teacht isteach le aghaí aghaidh déanú déanamh eh... a gcuid laethantaí laethanta saoire tá siad gearrthaí gearrtha suas níl siad a ag teacht an tá na bóirthí bóithre go holc tá’s tá a fhios agad. agat.

Tá sé ró-gharú.

Tá na bóirthí bóithre rá-gharú ró-gharbh is agus tá an... na... mún móin tucaí tugtha aníos aig ag na lorraithe leoraithe mhóra tá siad tucaí tugtha anuas thríd tríd a ar talú talamh acú acu agus níl rud a ar bith á dá dhíonú dhéanamh ann... tá’s agad... Agus, tá go_ em... á dá mbe mbeadh deis mhaith ann go dimhin deimhin b’fhurast iascaireacht mhaith a ar dhéanú dhéanamh agus bhe bheadh neart airgid aige ag chuile gach uile dhuine agus ní bhe bheadh call a ar bith go ghoil dhul go Sasanaí Sasana ná a’n aon áit a ar bith eile.