1976 : OD018362_CD1573_nuig1573_05c1

Go mbeannaí Dia dhíb. dhaoibh. Is dócha go bhfuil eolas aig ag an gcuid is mú mó agaí agaibh air ar scéala Phádraic Uí Chonaire, An t-Asal tAsal Beag Dubh fadó, i gCínn gCinn Mhara adeir deir sé a bhí sé an lá a chuir chur sé aithne air an asal sin. Tá dhá Dhúnail Dhomhnaill #? i gCúige Ula Uladh adeir deir siad agus tá dhá Chín Chinn Mhara i gCuna gContae na Gaillimhe, tá an ceán ceann eile acub, acu, is é a bheas ainn againn inniú inniu an-ghar go deo go stiúideo Chasla. Is án ann atá Tomás Máirtín ina chónaí.

Anseo a rugú rugadh mé. Ach ní chuimrím chuimhním ar an lá a rugú rugadh me. mé. [gáire] Bhfuil aen aon nduine duine eile thart ar cuímreach chuimhneach leis é? A bhuel tá a ar mh’anam m’anam roínnt roinnt thart air ar an mbaile fós ar cuimreach cuimhneach leothub leo é, ceart go leor. Bhuel anois, by dad tá mé a ag cheapa ceapadh nach uil bhfuil mórán a’ ach cúpla duine.

Is cáide cá fhad ó rúgú rúgadh thú, ar lauir labhair tú air?

E... Seasca sé bliain ó choin. shin.

B’in Ba shin é an méid?

B’in Ba shin é an méid.

Ó is ar ú ndóigh nach scorach thusa fós bail á ó Dhia ort [gáire]. Tá tú i do chónaí asat héin féin anois anseo?

Tá mé lé le trí bliana déag anse anseo anois asam péin, féin, táim.

An mbíonn tú uaigneach?

Bhuel, ní bhím buíochas lé le Dia, ní bhím uaigneach a chor a bith anois. Ná, tá’s... tá a fhios... cheart go mbeach mbeadh a fhios adsa agatsa anois bail ó Dhia ort go math, maith, is aig ag do leithéide leithéid b’fhéidir gur hiomaí iomaí oíche a dtiocaidh dtiocfaidh mise isteach anse anseo aige a haen haon a chlog san oíche is aige a dó a chlog b’fhéidir air ar ámanntaí amanna áirthid áirithe agus ní bhíonn aen aon ____ uaigneas orm ach an oiread agus á dá mbeinn a’_ an oiread is á dá mbeach mbeadh cúlódar comhluadar istih istigh rúm. romham. Ní bhíonn buíochas lé le Dia.

Meas tú an deas an rud é ar bhealach a bheith i do chónaí asat héin? féin?

Á... ní deas a stór. Ní deas, ní mholhainn mholfainn go do aen aon nduine sa doun domhan a ar bheith ag cónaí as héin féin á dá bhféadat bhféadadh sé ar bhealach a bith é. Tá sé ceart go leor aig ag duine an fhad agus a bheach bheadh a shláinte aige. Ach, má theagann thagann fiú amháin slaghdán air ar dhuine, tá sé i gcontúirt an uair sin. Á Dá mba rud é anis anois go dteastóch dteastódh a dochtúir uaimse á mhaidin, ná an sagart ní ro raibh aen aon nduine beó beo am agam a chuirhinn chuirfinn á iarra. iarraidh. Ach na cúirseannaí comharsain atá thaidhmpeall timpeall orm anseo agus b’fhéidir go bhfuínn bhfaighinn acha chomh dona is nach mbeinn i in ndan ann é sin héin féin a dhíona, dhéanamh, blaíoch glaoch orthub orthu sin.

Tá sé sin án ann ceart go leor seans.

Tá...

Ach ansin aríst arís á dá mbeitheá mbeifeá pósta agus í héin féin a bheith ina cineál, tá’s tá a fhios ad... agat...

Tá’s... Tá a fhios... Ní bheach bheadh mórán saoil ad agat ach oiread. Ní bheach bheadh ná mórán compúirt compoird gan dabht, tá’s tá a fhios am agam tuige. cad chuige. Cloisim, go do dtí lé le rí-ghoirid rí-ghairid anois ní ro raibh géille géilleadh a bith amsa agamsa go do na nach rudaí sin. Shíl mé go mb’ gurbh fhéidir na nach ro raibh sé a ag tárlú. tarlú. Ach cloisim anois go bhfuil a ag leithéide leithéid go rud a ag tárlú, go bhfóire Dia orainn.

Go bhfuil courr-bhean corr-bhean atá cantalach.

Sea, agus b’fhéidir e... ag imeacht óna gcuid fir fear agus rudaí níl mé a ag rá buíochas le Dia go bhfuil sé a ag tárlú tarlú i gConamara ach tá’s, tá a fhios, cloisim go bhfuil sé a ar tárlú tarlú go leor áiteachaí áiteanna eile...

B’fhéidir gur a ag mh’anam m’anam go bhfuil na fir chó chomh dona leothub. leo.

B’fhé_ ó bhuel níl mise ag goil dul a ag tóigeáil tógáil páirt na bhfir bhfear ach an oiread b’fhéidir go bhfuil aguis agus níos measa ná iad.

Ar chuímre chuimhneach tú héin féin riamh ar phósa phósadh a Thomáis?

Níor chuimreast chuimhnigh mé a Phádhraic, mé ag cuimriú cuimhneamh air ar phó_ níor chuimre chuimhnigh mé...

Dháiríre?

Níor chuimreas. chuimhnigh mé.

Nach íontach iontach an rud é...?

Níor chuimre chuimhnigh mé ríaú riamh anois air ar phósa phósadh agus e... chuala mé bean a ag caint air ar an raidió ansin tá cúpla bliain á ó choin shin án... ann... Nú Nó trí bliana oguis agus ní ra raibh an aon suím tsuim a ar bith ríaú riamh ansin am agam i bpósa bpósadh ach chuala mé an chaint _____ sílim gur... gur bean rialta a bhí ínti.

Céard deir sí seo?

Dúirt sí go ro raibh trí vocation án...

Sea...

Vocation le haghaí haghaidh a ghoil dul i do shagart ’gus agus vocation le a ghoil dul in do nun. Agus vocation le pósa. pósadh. Ach an té, adeir deir sí, nach bhfuil sé i ndán do pósa pósadh tá sé ag obair go do Dhia, adeir deir sí, nús ar nós a an tsagairt agus an bhean rialta.

Ó... Fiú amháin agus gun gan é ina shagart?

Gun Gan é ina shagart.

Sho, So, tá tú a ag cheapa ceapadh anois go bhfuil tú.

Tá mé a cheapa ceapadh anois go bhfuil mé_

Níos fearr ná an chuid eile ainn. againn.

Tá mé a cheapa ceapadh anois go bhfuil mé eanann ionann is a bheith in i mo shagart. [gáire]

Is gearr go mbe mbeidh mé ag iarra iarraidh maiteanas maiteachas ort. [gáire]

Ach is dona a chreidim thú anois nár chuímre chuimhnigh tú ám am eicínt éigin i do shaíol shaol ar chailín beag eicínt éigin a tharraint tharraingt ad... agat... Bhuel ar ndú ndoigh b’fhéidir go ro raibh sé a ag tíocht teacht in mo íntinn intinn ceart go leor, ach sa gcaoi a ro raibh an saíol saol a Phádhraic Phádraic nuair a bhí sé in ám am amsa agamsa pósa. pósadh. Bhí m’athair agus mo mháthair anse anseo in éindí liom agus seachtar nú nó ochtar eidir idir dreathárachaí dreatháracha agus dreathúireachaí deirfiúracha agus nuair a bhí an duine deireanach acub acu sin imí imithe uaimse, bhí sé thar ám am am agam pósa pósadh agus cha chaith mé as mo chloigeann ansin é. Níor, níor chuimre chuimhnigh mé ríamh riamh ní ba mhú mhó ansin air.

Nach mór an ní é sin air an té a mbíonn air fanacht, agus an chuid eile gon don líon tí ag imeacht agus a phósa. phósadh.

Ó, is mór is mór a stór gan dabht.

Níor chuímre chuimhnigh tú ríaú riamh air imeacht agus céar_

Níor chuimre, chuimhnigh, níor chuimre chuimhnigh mé ríaú riamh air imeacht mar bhí mo mháthair ní ra raibh an tsláinte mhaith aici ar fea feadh fiche blian bliain sul mhá sula cailliú cailleadh í agus nuair a d’ime d’imigh mo chuid dreathárachaí dreatháireacha agus dreathúrachaí deirfiúracha eile ní_ e_ ní bhfuínn bhfaighinn á ó mo chroí imeacht uatha. uaithi.

Tuigim.

Agus d’fhan mé a tóirt tabhairt aire di nú nó go bhfuair sí bás. Trí bliana déag anois gon don Nollaig seo go díreach sea a cailliú cailleadh í.

Ach

lé le

cúna cúnamh Dé cúiteor cúiteofar é sin leat.

Bhuel, b’fhéidir lé le Dia a stór go gclui_ gcúiteohaí. gcúiteofaí.

Deirtear anois faoin Nollaic, Nollaig, tha_ seachas ám am ar bith gon don bhliain gur ám am í, é seo ar, a mbíonn fúnn fonn air ar dhuine a bheith sa mbaile nú nó lena mhuíntir mhuintir nú nó cóluadar comhluadar eicínt éigin a bheith aige. E... cé a chaoi ar airi airigh tusa an Nollaic Nollaig anois agus thú asat héin. féin.

Bhuel ceart go leor anois, d’aire d’airigh mé cineál uaigneach. Níl ceilt a bith agam air sin, agus sin é an t-aen t-aon ám am sa bhliain anois a n-aireoinn a’n aon uaigneas go bhf_ cleachta cleachtadh án an seansaíol seansaol nuair a bhí_ nuair a thosa thosaigh mo chuid dreathárachaí deartháireacha agus dreathúrachaí deirfiúracha a ghoil dul anún anonn go Sasana an chéad uair. Á Dá mbeidís gun gan a ar bheith thál thall ach dhá mhí thiocaidís thiocfaidís abhaile faoin Nollaic. Nollaig. Ach ní thioca thiocfaidh siad anois a chor a bith.

Bhuel anois, ba mhaith leat iad a thíocht theacht seans.

Anois ba mhaith liom iad a thíocht, theacht, badh ba ea.

Ach is dócha go mbíonn uaigneas air ar dhuine faoin Nollaic. Nollaig.

Ó bíonn, bíonn duine uaigneach faoin Nollaic Nollaig tá, tá rud eicínt éigin sa Nollaic, Nollaig, go bhfuil sé i in ndan... ann... croí dhuine níl a fhios am agam arb é an rud is ceart dom a rá a bhoga bhogadh nú nó a chruathú chruachan #?, níl a fhios am agam cé acub acu is ceart dom a rá.

Déanann sé rud eicínt éigin leis adeir deir tú...

Díonann Déanann sé arthú athrú eicínt éigin air an gcroí ceart go leor.

Ach ní miste leatsa an chuid eile ghon don bhliain ansin.

Ní miste. Ní miste.

Chuala mé duine eicínt éigin a rá go bhfuil óráinín amhráinín ad agat a ag Thomáis faoin raidió seo ainne. againne.

Bhuel tá me mé a ag cheapa ceapadh go bhfuil sé dhá bhliain á ó rinne mé cupla cúpla cearthú ceathrú bheag ach go dimhin deimhin ní mórán is fiú a ghoil dul é a ag thóigeáil thógáil ach an méid sin héin. féin. Mar bhí mé a ag súil i gcónaí anois á ó thárla tharla sé sin istih istigh i gConamara bhí mé a cheapa ceapadh go de ro raibh duine eicínt éigin thart án an a dhíonhach dhéanfadh rúinne ruainne g’órán d’amhrán nú nó píosa go de scéal héin féin faoi rud nár... ro raibh a leitheide leithéid i gConamara ríamh riamh sa saíol. saol. Ach thosa thosaigh mé a cuimriú cuimhneamh orm péin féin oíche ’cínt eigin agus dúirt mé liom péin féin go ndíonhainn, ndéanfainn, ’o go gcuirhinn gcuirfinn cupla cúpla focal beag lé le chéile agus rinne mé agus tá sé fanta i mo íntinn intinn ríaú riamh ó choin shin ach b’fhéidir m’anam go mb’fhéidir go bhfuil roínnt roinnt dearmaid díonta déanta anois agam air ach...

Scaoil lea_ scaoil ainn againn anois a ar dhéanhach dhéanfadh fear.

Bhuel ní leis an dole anois tá sé tosaí tosaithe a ar chor a ar bith. Ach, sea, beí béidh sé amach ina lár leis an ______

Is cuma. Blúire beag ansin go cheol na hOstaire. Is fada go dimhin deimhin ón Ostair go dtí Cill a’ Ghallagáin, áit a bhfuil Seán Mac Aenraí Einrí anois agus scéilín beag geárr gearr aige ag dhuinn.

Fada ó shin thart anseo an dtuigeann tú, e... ní ra raibh bóchar bóthar a ar bith anois a ag rich rith unn ann mur mar tá atá anois. Séard Is éard a bhí seir soir go Baile a’ an Chaisil, cineál mais clocha a chuirhí chuirtí sa mullach #? thú an dtuigeann tú, cineál cosán díontaí déanta acú acu héin féin anois b’fhéidir muintir an bhaile seo agus seir soir all the way cho__ dhíonat dhéanadh siad, ______ clocha ann a ag díonú déanamh cosán díreach a an dtuigeann tú.

Ó tuigim...

Á Dá mbe mbeadh ceó ceo le derachas dorachas san oíche ní rau raibh ______ bealach a dhíonú dhéanamh ach cé bí é san am seo ní ro raibh cipín solais a ar bith le fáilt fáil a an dtuigeann tú, ach thainic tháinig coastguard thíos aig chuig a an Rinn ogus agus bhí cipiní cipíní solais leofa, leo, agus bhí fear as Cearthú Ceathrú na gCloch thíos mur mar déarhá déarfá leis an gceó gceo ag imeacht leis thíos aig chuig an Rinn ach thug fear go na coastguards cupla cúpla bosca gona do na cipíní solais dhó. Ogus Agus bhí fear Chearthú Cheathrú na gCloch le a ghoil dul go Baile a’ an Chaisil le beithíoch latharnamháireach lá arna mháireach bhí cineál graithe gnó eicínt éigin seir soir un chun aíonaí aonaigh aige, bhíof bhíodh aíonach aonach i mBaile an Chaisil an uair sin. Ach d’ime d’imigh sé ar maidin lena bheithíoch ogus agus bhí ceann go na buscaí boscaí cipíní solais leis ar ndóithí ndóigh b’fhacthas chonacthas dó go ro raibh sé saibhir ach é a bheith aige tiní tine a bheith aige leis an bpuíopa bpíopa a lasú lasadh amuí amuigh án. ann. Ag goil dul seir soir Abhainn na nIorach dhó dó d’éirí d’éirigh fear amach as teach in Abhainn na nIorach. ‘Máis ‘Más é do theil thoil é,’ a dúirt fear Abhainn na nIorach. ‘An dtúrhá dtabharfá cúlóige cúlóg dhom dom air ar an mbeithíoch seir soir go Baile a an Chaisil. ‘Bhéarhaí ‘Tabharfaidh agus fáilte’ a dúirt fear Cheart Chearthú na gCloch. ‘Bhuel suí suigh aníos,’ a dúirt fear Chearthú Cheathrú na gCloch ‘air ‘ar mo chúl.’ Léim fear Abhainn na nIorach suas air cúlóige cúlóg air an mbeithíoh mbeithíoch agus bhí an rainse mór bogaí bogaigh anois ar ndóí ndóigh seir soir go Béal Deirig Deirg ní ra raibh teach ná cró air ar an mbealach, ach ’ar nuair a bhí siad seir soir giota on don bogach. ‘Bhuel’ a dúirt fear Abhainn na nIolach. nIorach. ‘Mo léan géar go bhful muid bhfuilimid i ngar go theach eicínt’ éigin’ a dúirt sé, ‘go bhfuighemuist bhfaighimis aithine aithne go lasainn an puíop.’ píopa.’ ‘Bhuel lasa lasfaidh mise an puíopa píopa dhuit’ duit’ a dúirt fear Cheathrú na gCloch. ‘Má tá, tabac tobac insa sa bpuíopa bpíopa agad.’ agat.’ ‘Tá neart tabac tobac agam’ adúirt a dúirt sé. ‘Bhuel má tá’ adúirt a dúirt fear Cheathrú na gCloch ‘lódáil a puíopa.’ píopa.’ Agus bhí puíopa píopa mór cailce aig ag fear Abhainn na nIorach agus líon sé an puíop píopa agus san am céanna sé a an cha chaoi a ro raibh sé a ag gáirí a díonú déanamh amach gur a ag magú magadh a bhí fear Chearthú na gCloch air. ‘Nis’ ‘Anois’ a dúirt fear Chearthú na gCloch, e... coinní coinnigh grim greim air ar an mbeithíoch go dtige dtaga mise ort, caithe caithfidh mé a ghoil dul aig chuig tom sula lasa mé an puíopa. píopa. Ach bhí fear Abhainn na nIorach dhá á fhaire agus ní rau’s raibh a fhios aige, shíl sé gur a magú magadh a bhí fear Chearthú Cheathrú na gCloch i gcónaí. Ach níorbh fhada dhó dó go bhfaca sé an toit ag goil dul sa spéir agus bhí íonú ionadh an douin domhain air ar fhear Abhainn na nIorach. Ach a dtainic dtáinig fear Chearthú Cheathrú na gCloch aníos go dtí é agus an puíopa píopa ina stím lastaí lasta aige. ‘Bhuel caithe caithfidh sé’ a dúirt fear Abhainn na nIolach, nIorach, ‘go bhfuil cineál míorúilteacht míolúirteach eicínt éigin agad agat ná cineál diagantas diagantacht eicínt éigin agad agat á ó thárlaí tharla gur las tú an puíopa píopa amuíh amuigh anseo air ar chois choirceáin.’ chorcáin.’ ‘Tá,’ adúirt a dúirt fear Chearthú Cheathrú na gCloch ‘bhí mé’ adeir deir sé ‘trí bliana in mo shagartach shagartacht brisiú briseadh mé’ adúirt a dúirt sé ‘is ní, beí.’ beidh.’ ‘Tén ‘Cén t-áuar t-ábhar ar brisiú briseadh thú’ adúirt a dúirt fear Abhainn na nIorach. ‘Le graithí gnóthaí óil’. ‘Bhuel, meas tú’ adúirt a dúirt fear Abhainn na nIorach ‘a ‘an mbeitheá mbeifeá i ndán ann éisteacht a ar thóirt thabhairt dom,’ adúirt a dúirt sé. ‘Níl aen aon tsagart dhá á ______ seo in áit a ar bíth’ bith’ adúirt a dúirt sé, ‘agus ní ro raibh mé aig ag aen aon éisteacht le ceithre bliana.’ Bhéarha Tabharfaidh mé éisteacht uit duit agus fáilte’ a dúirt fear Cearthú Ceathrú na gCloch. ‘Gó ‘Gabh air ar do dhá ghlún ghlúin ansin’ adeir deir sé. Fuair Chuaigh sé air_ fear Abhainn na nIorach air ar a dhá ghlún ghlúin agus rinn rinne sé éisteacht. Agus badh ba é an rud ba mhó a bhí san éisteacht aige,’ adúirt a dúirt fear Chearthú Cheathrú na gCloch, bhít bhíodh sé héin féin agus a bhean a ag troid. Ach dúirt fear Chearthú Cheathrú na gCloch leis, tén cén t-áuar t-ábhar a bhfuil sibh a ag troid? ‘Bhuel tá mé a ag leagan amach,’ adeir deir fear Abhainn na nIorach ‘go bhfuil sí a ag coinneál coinneáil cúlódar comhluadar le fir eile.’ ‘Anois,’ adúirt a dúirt fear Chearthú Cheathrú na gCloch ‘caith an obair sin as do chlaigeann,’ chloigeann,’ adúirt a dúirt sé ‘agus tá do chuid peacaí maití maite agamsa dhuit.’ duit.’ Ach bhí go maich, maith, d’imí d’imigh an bheirt go Baile an Chaisil, is bhí fear Abhainn na nIorach sástaí sásta ____ ‘goha ‘gabhfaidh mé aig chuig comaoineach’ adúirt a dúirt sé lá eicínt, éigin, ar ndóithí ndóigh b’fhéidir go bhfuighinn_ bhfaighinn_ gcasaí gcastaí sagart orm.’ ‘Math ‘Maith go leor,’ adúirt a dúirt fear Cheathrú na gCloch ach... Insan San am céanna lothantaí laethanta fada ina dhéí, dhiaidh, mhoithí mhothaigh fear Abhainn na nIolach nIorach gur píosa a bhí díontaí déanta air. Agus thainic tháinig missioner Moorehall un chun an Achú Achadh , agus ní níor bhain fear Abhainn na nIorach a méar dhá dá shrún shrón go ndeacha ndeachaigh sé acha chomh fada leis an missioner agus d’ins d’inis sé a scéal don mhissioner an píosa magaí magaidh a rinní rinne fear Chearthú Cheathrú na gCloch air, a ag díonú déanamh amach gur sagart a bhí unn ann ‘agus rinn rinne mé faoistin leis,’ adeir deir sé. ‘Ní_ bhuel, tá tú acha chomh maich maith agus á dá dteitheá dteiteá aig chuig sagart a ar bith,’ adúirt a dúirt an... missioner leis ‘mar bhí do chroí leis an bhfaoistin.’

Ní lé le sagart a rinne Máire an Ghabha faoistin ach a oiread. Thiar san Áird Aird liom péin féin a rinne sí é go do dimhin. deimhin.

Bhí mé a ag criteáil cniotáil go do Gaeltacht Ghaeltacht Éireann nú nó courrcheán corrcheánn anún anonn agus anál. análl. Bím amantaí amanna a ag pioca piocadh faíochan faochan nuair a ag bhíonns bhíonn an tráth án. ann. Amanntaí Amanna sa saura samhradh a baint charraigín. M’anam péin féin go ndéanaim courr-phísín corr-phísín dausa damhsa liom péin féin nóir nuair nach mbíonn aen aon nduine a breanthú breathnú orm. Is tá an croí am agam an bhfuil a fhios ad, agat, tá sé sa gcroí an damhsa ach níl sé sa gcos.

Ní chreidim thú muis muise déarhainn go bhfuil sé sna cosa freisin.

Á! Ach níl mé i in ndan ann iad a chrocha! chrochadh!

Á níl sí achó chomh trúm trom sin!

Tá mé seachtú is a haen haon bliain.

An bhfuilir? bhfuil tú?

M’anam anois gob shin é mo aois.

Agus ní bhíonn tú díomhaoin nú nó mb’fhéidir b’fhéidir go mbíonn?

Tá’s Tá a fhios aige ag a lá nach mbím, tá_ tá mé díomhaoin anois nuair a tháinic tháinig mé air ar cuairt aig chuig mo shean-charbhacht #?. Agus...

Ach á mbeiheá... mbeifeá... Sea...

Phós mé nuair a bhí mé naoi mbliana déag.