1950 : QQTRIN039961c1
Séamus Ennis
Bhuel
a
Bhean
Uí
Choraí.
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Sarah Corry Claddagh Galway
Ach,
níl
mé,
níl
a
fhios
agam
cé
mhéid,
ní,
ní
bhfuair
mé,
ní
bhfuair
mé
mo
certificate
riamh
más
certificate
a
thuganns
thugann
tú
air.
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Ó,
is
fada
ón
lá...
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Ó,
bhí
mé_
scór,
bhí
mé
an
uair
sin.
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Bhuel
e,
dá_
á
dá
mbeiá
mbeifeá
a
ag
caint
le
bochaill
buachaill
óg
ansin
ar
ndó
ndóigh
thiocait
thiocadh
sé
isteach
aig
chuig
an
teach
got
do do
iarra
iarraidh
is
marar,
mara
mura
dtaineóit
dtaithineodh
sé
le
do
mhuíntir
mhuintir
ansin
an
dtigeann
dtuigeann
tú,
b’fhéidir
go
ndé_
ndéaná
ndéanfá
héin
féin
is
í
héin,
go
scuapait
scuabfadh
sib
sibh
lib.
libh.
Séamus Ennis
Go
díreach!
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Bhí.
Séamus Ennis
Le
muintir
a
tí.
Sarah Corry Claddagh Galway
Bhí,
le
muintir
a
tí.
Sin
é
ansin.
Séamus Ennis
Agus
ceol?
Sarah Corry Claddagh Galway
Agus
ceol
go
leor.
Séamus Ennis
Cén
sórt
ceoil?
Sarah Corry Claddagh Galway
E,
píobairí!
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Séamus Ennis
A
díol
iasc?
Sarah Corry Claddagh Galway
A
díol
éasc
éisc
a
bhínn.
Is
bhí,
cheannaínn,
cheannainn
cheannaínn
an
t-iasc
ansin
a
dtigeann
dtuigeann
tú
uathu.
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Cheannaínn
an
t-iasc
óna
bádóirí
óna
iascairí.
Séamus Ennis
Sea.
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Sarah Corry Claddagh Galway
I’ll
go
on
in
now
in
a
minute,
ha?
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Ó
tá
siad,
tá
siad.
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Tigim.
Tuigim.
Sarah Corry Claddagh Galway
Sin
é.
Sarah Corry Claddagh Galway
Ó,
cótaí
dearg,
naprúin.
Séamus Ennis
Shea.
Séamus Ennis
Tigim.
Tuigim.
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Séamus Ennis
Séamus Ennis
Shíl.
Séamus Ennis
Sarah Corry Claddagh Galway
Séamus Ennis
Ar
leatsa
na
meacna
bána
seo?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Is
liom!
Séamus Ennis
Tá
siad
go
breá!
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Tá
siad
an-fhada
freisin.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Bhfuil
siad
an
fhad
sin?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Tá.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Na
húllaí?
húlla?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Ní
hiad
ach
an
sodóg,
an_
an_
carraigín.
Séamus Ennis
Carraigín?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Fuair.
Séamus Ennis
Bhuel
cé
as
a
dtáinig
an
carraigín?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Sib
Sibh
héin?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Ó
muid
sinn
héin,
sea.
Agus
ansin
cuireach,
chuireadh,
chuir muid
chuireamar
amach
é
ar
an
bhféar
go
bhfuair
sé
bán,
e...
bhí
sé,
bhí
sé
cho
chomh
geal
leis
an
sneachta,
bhuel
ansin
thug
mé
isteach
é
agus
ni
nigh
mé
cupla
cúpla
uair
é
agus,
fua_
fua_
bainne,
as
bainne
a
bhruitear
é,
tá’s
tá a fhios
ad.
agat.
Séamus Ennis
Tigim.
Tuigim.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Agus
ansin
nuair
a
bheidheas
bheas
sé
séalthaí,
síothlaithe,
séalaíonn
síothlaíonn
tú
é
agus
cuireann
tú
siúcra
air
agus
cuireann
tú
i
mbaula
mbabhla
é,
nú
nó
áit
ar
bi
bith
mar
sin.
Múnla
deas.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Tigim.
Tuigim.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Tigim.
Tuigim.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Is
tá
go
leor
lé
le
fáil
as
na
cladaí,
cladaigh,
tá!
Féach
an
méid
iasc
a
thaganns
thagann
isteach,
agus
tá
báirne
bairnigh
án
an
is
tá
faíochain
faochain
án
an
agus
tá
dileasc
duileasc
án,
ann,
tá
chuile
gach uile
shórt
án
ann
ach
ar
ndú
ndóigh
tá
an
saíol
saol
arthaí
athraithe
anois
níl
mórán
meas
air
ar
na
rudaí
seo
a
dtigeann
dtuigeann
tú?
Séamus Ennis
Cé
as
thú
héin?
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
As,
as
Baile
an
tSagairt
An
Spidéal.
Séamus Ennis
Séamus Ennis
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Bean
Uí
Chonallán.
Bean
Séamus Ennis
Uí
Chonalláin.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Sea.
Séamus Ennis
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Chuala
mise
caint
ort.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Sin
é
anois
sin
é
an
chaoi.
Séamus Ennis
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Badh
Ba
ea,
bhí
blánnaí
bláthanna
fiáine
ainn
againn
a
thóg
an
chéad
duais.
Agus,
e...
sin
é...
bhí
blánnaí
bláthanna
eile
ainn
againn
ach
níor
chuir muid
chuireamar
isteach
iad
cheapainn
cheapfainn
nach
mbeach
siad
sách
math
maith
i
measc
na
mblánnaí
mbláthanna
aig
ag
na
daoiní
daoine
móra
mar
a
déarhá.
déarfá.
Séamus Ennis
Tigim.
Tuigim.
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Ach
bhí_
Cáit Ní Choisdealbha Ballintaggart Moycullen
Séamus Ennis
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Tá
roínnt.
Séamus Ennis
Bhuel,
creidim
go
mbíoch
mbíodh
go
leor
cleasanna
cleasa
a
ar
siúl
aig
ag
na
seandaoiní.
seandaoine.
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Séamus Ennis
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Féata.
Féadfaidh.
Nuair
a
bhí
mé
héin
féin
óg,
tímpeall
timpeall
is
scór
blianta
nú
nó
mar
sin
bhíoch
bhíodh
e
é
daoine
om
de mo
aois
mrá
mná
óga
agus
fir
óga
ba
mhian
leob
leo
cleas
a
dhíona
dhéanamh
oíche
Shauna
Shamhna
go
bhfáidís
bhfaighidís
amach
cheapaidís
cén
sórt
fear
a
bheach
bheadh
acub
acu
na,
_____
na
cailíní
óga
agus
na
fir
óga
ba
mhian
leob
leo
fios
a
fháil
gá
dá
bhféadaidís
é
cén
sórt
bean
a
bheach
bheadh
acub
acu
héin.
féin.
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Ach,
leis
an
scéal,
bhailídís
meál
meall
gubáiste
cabáiste
agus
thugaidís
isteach
é
agus
ghearraidís
cuide
cuid
go
de
na
copógaí
copóga
dhe
de
copóg
stróicíthe
stróicthe
agus
copóg
ghlas
agus
copóg
gheal
agus
leagaidís
ar
an
aurlár
urlár
iad
agus
an
té,
an
chéad
duine
a
bheach
bheadh
a
ag
goil
dul
a
ag
díona
déanamh
an
chleas,
cuirfí
chuirfí
púicín
air
a
shúile.
Séamus Ennis
Tá’s
Tá a fhios
am.
agam.
Agus
ní
fheiceit
fheicfeadh
sé
cé
acub
acu
copóg
a
leacait
leagfadh
sé
láú
lámh
air.
Tá’s
Tá a fhios
am.
agam.
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Séamus Ennis
Tuigim,
tuigim.
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Agus
gá
dá
leagait
leagadh
sé
láú
lámh
air
ar
an
gcopóg
ghlas,
e,
baidhntreach
baintreach
a
bheach
bheadh
aige.
Agus
gá,
dá,
gá
dá
mb’
mba
ar
an
gcopóig
stróicí
stróicthe
é
a
bhí
eanann
ionann
is
a
bheith
imíthe
imithe
a
leacait
leagfadh
sé
láú
lámh
ní
bhfuít
bhfaigheadh
sé
bean
ar
bith
gheibheit
gheobhadh
sé
bás.
[gáire]
Séamus Ennis
Séamus Ennis
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Séamus Ennis
Sea.
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Séamus Ennis
Tá’s
Tá a fhios
am.
agam.
Séamus Ennis
Ar
ndú
ndóigh
bheach.
bheadh.
Bhuel
céard
faoi
bhean
an
tí
anseo?
Céard
a
bhí
tusa
a
rá
ar
báll
a
bhíoch,
bhíodh,
a
bhíoch
bhíodh
againn
anseo
oíche
Shauna.
Shamhna.
Ó
mhuise
_____
mise
____
fadó
án.
ann.
Céard,
sea.
Céard.
Sin
féasta.
Féasta
sin
uile
a
bhíoch
bhíodh
acub,
acu,
féasta,
cácaí
baicste
oiread
seo
dhíoms,
cans
_____
go
dticeá
iad
ansin
oiread
a
níosach,
d’fhéatá
más
ísleach
ceart
an.
[gáire]
Séard
Is éard
atá
na
buachaillí
_____
se
sé
féin,
séard
is éard
_____
.
Pádraig Mac an Iomaire Derrykyle Moycullen
Bhí
oifigeach
airm
insa
sa
Inníochaí
Indiacha
uair
agus
bhí,
bhí
bean
óg
i
mbaile
mór
in
Éirinn
agus
ba
mhín
mhian
léithe
léi
cleas
a
dhíona
dhéanamh
oíche
Shauna
go
bhfáit
bhfaigheadh
sí
fios
cén
sórt
fear
a
bheach
bheadh
aici.
Ach,
is
é
an
cleas
a
bhí
sí
a
dhíona,
dhéanamh,
bhí
léine
aici
ar
chineál
cathaoir
agus
bhí
_____
dhá
dá
triomú
leis
an
tine,
agus
an
fear
a
bhí
lé
le
í
a
phósa,
phósadh,
nuair
a
bheach
bheadh
an
cleas
díonta
déanta
aici,
thiocait
thiocfadh
sé
nú
nó
a
chosúlacht
agus
d’iúntóit
thiontaigh
sé
an
taíobh
taobh
eile
gon
don
léine
leis
an
tine.
San
ám
am
a
bhí
feiliúnach
aige,
cosúlacht
an
fhir
a
bhí
lé
le
a thíocht
a*thíocht
leis
an
léine
a
iúntú
thiontú
tháinig
sé
agus
d’iúnta
thiontaigh
sé
an
léine
an
taíobh
taobh
eile
dhi
di
leis
an
tine
agus
bhí
scian
bheag
ina
láimh
agus
d’fhága
d’fhág
sé
an
scian
bheag
ar
an
gcathaoir
ina
dhia
dhiaidh
agus
d’ime
d’imigh
sé
amach
aríst.
arís.
Bhí
a,
an
aimsir
a
ag
goil
dul
thart
go
dtáinic
dtáinig
arm
saighdiúr
saighdiúir
a
bhí
sna
hIníochaí
hIndiacha
ar
ais
go
hÉirinn,
agus
bhí
oifigeach
in
éineacht
leob
leo
agus
bhí,
bhí
an
bhean
óg
se
sé
bhí
sí
a
díol
óil,
bhí
teach
ósta
aici.
Agus
tháinic
tháinig
an
t-oifigeach
agus
beirt
ná
triúr
dhá
dá
chuid
fear,
isteach
ag
ól
deoch.
Agus
d’aithne
d’aithnigh
sí
an,
gurb
é
an
t-oifigeach
an
chosúlacht
a
tháinic
tháinig
ag
iúntú
tiontú
na
léine
go
ra
raibh
sí
a
ag
díona
déanamh
an
chleas
léithe.
Rug
sí,
chuir
sí
a
láú
lámh
ina
póca
agus
spáin
thaispeáin
sí
an
scian
bheag
dhó
dó
a
d’fhága
d’fhág
sé
ar
an
gcathaoir
ina
dhia
dhiaidh
nuair
a
d’ime
d’imigh
sé.
‘An
aithníonn
tú
an
scian
sin,’
a
dúirt
sí,
‘leis
an
oifigeach.’
‘Bhí
an
scian
sin
agamsa’
adeir
a deir
sé
‘tamall
go
do
mo
shaíol
shaol
insna
sna
hIníochaí
hIndiacha
agus
cén
chaoi,’
adeir
a deir
sé
‘a
bhfuair
tusa
í?’
‘Ó,
bhí
mé
a
díona
déanamh
cleas,’
adeir
a deir
sí
‘a
leitheide
leithéide
seo
go
do
oíche
Shauna
Shamhna
agus
tháinic
tháinig
tusa,’
adeir
a deir
sí
‘nú
‘nó
do
chosúlacht
agus
d’fhága
d’fhág
tú
an
scian
bheag
air
an
gcathaoir
do
dhia.’
dhiaidh.’
‘Is
íontach
iontach
an
bhean
thú,’
adúirt
a dúirt
sé
‘bhí
mise
an
oíche
sin,’
adeir
deir
sé
‘agus
______
na
spáise
orm
insna
sna
hIníochaí,’
hIndiacha,’
adeir
a deir
sé
‘i
mbeairic
Bhombay.
Agus
bean
a
bich,’
bith,’
adeir
deir
sé
‘a
bhí
i
in
ndan
ann
mise
a
thóirt
thabhairt
as
sin,’
adeir
a deir
sé
‘agus
an
scian
bheag
sin
a
fhágáil
in
mo
dhia,’
a
deir
sé
‘is
am
a
bhí
sí
siúráilte.’
‘E,
tá
tú
in
ndan
ann
do
reau
rogha
rud
a
dhéana,’
adeir
a deir
sé
‘ach
tá
mise
ré
leat,’
a
deir
sé
‘ní
chuire
chuireadh
mise
aen
aon
bhrat
fós
ort,’
a
deir
sé
‘go
brách.’
Colm Ó Caoidheáin Glinsk Ballynahinch
Tá
mise
a
ag
goil
dul
ag
ínseach
insint
scéil
díbh
daoibh
anois
is
iomú
iomaí
duine
a
ínseos
inseos
díbh
daoibh
scéal
agus
déara
déarfaidh
sé
chuala
mé
aige
se
seo
agus
chuala
sé sin
seisin
aige
siúd
é
agus
chuala
sé sin
seisin
aig
ag
rud
eicínt
éigin
eile
é,
ach
is
é
an
scéal
é
héin
féin
níl
tú
dearfach
an
bhfuil
an
scéal
ceart
a
ar
chor
a
ar
bi
bith
ach
ínseoí
inseoidh
mise
scéal
díbh
daoibh
co
chomh
siúráilte
agus
tá
Dia
sna
Flaithis,
agus
nach
siúráilte
an
rud
é
sin?
E,
bhí,
mo
sheanmháthairsa
sheanmháthairse
thuas
i
mbun
a
chroic
chnoic
ar
______
Ghlínsce
Ghlinsce
agus
a
seanmháthair
héin
féin
in
éindí
léithe
léi
ogus
agus
tarthóna
tráthnóna
deireanach
tháinic
tháinig
fear
siúil
isteach
acú,
acu,
cheapadar
héin
féin
go
mba
fear
siúil
é
bhí
treausar
treabhsar
córda
corda
air.
Agus
aimsir
an-fhuar
a
bhí
án,
ann,
faoi
Shauin,
Shamhain,
Oíche
Shauna.
Shamhna.
Ogus
Agus
shíleadar
go
mba
fear
é
a
bhí
a
ag
goil
dul
a
ligean
thairis
na
hoíche,
agus
ní
i
bhfad
a
bhí
sé
isti
istigh
nuair
a
d’aurda
d’ordaigh
sé
tine
mhath
mhaith
a
chuir
chur
síos.
Cuiriú
Cuireadh
síos
tine
dho
dó
a
théach
théadh
é,
is
chuir
sé
síos
brunthog
bruithneog
bhreá
fataí
prátaí
coipíní
is
iad
a
bhí
ag
imeacht
insan
san
ám
am
sin
síos
insa
sa
tine,
agus
nuair
a
bhí
na
fataí
prátaí
bruite,
dúirt
sé
le
cailín
beag
a
bhí
án,
ann,
mo
mháthair
mhór,
a thíocht
teacht
ag
ithe
na
bhfataí
bprátaí
in
éindí
leis.
Bhuel
shíleá
shílfeá
na
nach
ro
raibh
mórán
fúnn
fonn
ar
a
an
gcailín
beag
a thíocht
teacht
ag
ithe
na
bhfataí
bprátaí
go
háirithí,
háirithe,
mar
gheál
gheall
go
mba
strainséir
é
agus
ná
rau’s
raibh a fhios
cé
hé
héin.
féin.
Ach
is
é
an
_____
go
ro
raibh
sí
cho
chomh
óg
agus
nár
chuir
sí
leath
dochair
isna
sna
rudaí,
chua
chuaigh
sí
ag
ithe
na
bhfataí
bprátaí
in
éindí
leis.
Ogus,
Agus,
amach
san
oíche,
pé
bí
ar bith
ám
am
a
ndúiseoidís
bheach
bheadh
a
bhrunthóg
bhruithneog
fataí
prátaí
coipíní
thíos
aige
agus
is
minic
______
an
pléasca
pléascadh
a
bhídís
a
dhéana
dhéanamh
sa
tine
a
dhúisíoch
dhúisíodh
iad.
Níl
leath_
ní
chuireadar
leath
súntas
suntas
air
nárbh
fhear
saíolta
saolta
a
bhí
án,
ann,
fós.
Ach
nuair
a
tháine
tháinig
sé
gearr
bhí
mála
mine
buí
freisin
aige
in
éindí
leis
na
fataí,
agus
nuair
a
tháinic
tháinig
sé
gearr
insa
sa
haen
haon
cheán
cheann
acub,
acu,
chua
chuaigh
sé
siar
’on
don
áit
a
dtugaidís
Tamhnach
na
Tola
Fhada
air.
Ogus
Agus
theagait
thagadh
sé
as
aniar
ogus
agus
an
t-ualach
céanna
aríst
arís
aige.
Bhuel
nuair
a
choinicdar
chonaiceadar
a
ag
tíocht
teacht
é,
nuair
a
d’ime
d’imigh
sé
an
chéad
uair
bhíodar
an-áthasach
ach
go
ro
raibh
sé
bailíthe
bailithe
leis
agus
bhíodar
a
breanthú
breathnú
amach
ina
dhia
dhiaidh
agus
choinicdar
chonaiceadar
a
ag
goil
dul
síos
insa
sa
ghleann
se
seo
é.
Ogus
Agus
choinníodar
súil
an-ghéar
air,
féachaint
an
árdóit
ardódh
sé
an
taíú
taobh
eile
dhon
don
ghleann
agus
ní
ro
raibh
sé
le
fáil
thuas
ná
thál,
thall,
agus
is
gearr
a
bhí’s
bhí a fhios
go
ro
raibh
sé
a
díona
déanamh
hucub
chucu
agus
an
t-ualach
céanna
air
______
thart,
a
mbíoch
mbíodh
na,
an
min
bhuí
ghá
á
bhruichid
bhruith
án
ann
#?,
chathait
chaitheadh
sé
sin
a
bheith
sciúrtha
sciúr_
as
ós
cíonn
cionn
sciúrtha
chaoi
_____
aige
is
é
a
bheith
fíorghlan.
Ach
is
gearr
a
t-ár
t-achar
go
bhfuaireadar
amach
nach
fear
ceart
a
bhí
án
ann
a
ach
fear
a
d’fhága
d’fhág
an
saíol,
saol,
ogus
agus
is
é
an
taispá
taispeáint
is
mú
mó
a
bhí
acub
acu
leis
ar
bhealach
i
dtosach,
is
é
a
thaispeáin
i
dtosach
dóib
é,
bhí
treausar
treabhsar
córda
corda
air
agus
bhí
an
treausar
treabhsar
córd
corda
crapaíthe
craptha
suas
go
dtína
dtí na
ghlúine,
agus
nuair
bhí
a
dhóthain
ite
i
gcúnaí
gcónaí
aige
thesaít
thosaíodh
sé
a
ag
ligean
síos
a
an
treausar
treabhsar
ó
fille
filleadh
go
fille,
agus
níl
aen
aon
fille
filleadh
a
ligeach
ligeadh
sé
síos
na
nach
ro
raibh
róst
sabhrans
insa
in
chuile
gach uile
fille.
filleadh.
Ogus
Agus
chrapait
chrapfadh
sé
suas
ar
ais
aríst
arís
é
_____
gob
gurb
é
a
chaoi
na
nach
ra
raibh
aen
aon
bhia
gomb
gurbh
fhéidir
go
mbeach
mbeadh
aen
aon
cheán
cheann
acú
acu
imíth
imithe
uaí
uaidh
na
rud
eicínt.
eigin.
Chrapait
Chrapadh
sé
suas
ar
ais
aríst
arís
iad,
bhuel
chua
chuaigh
an
tseanbhean
anois
síos
le
cladach
i
mbár
mbarr
na
cailín
beag,
agus
bhí
sí
ag
ínseacht
insint
thíos
gon
don
tseanmhuíntir
tseanmhuintir
a
bhí
críonna
agus
a
ro
raibh
aois
mhór
foití
faighte
acub
acu
e...
ag
ínseacht
insint
faoin
scéal.
‘Ó,
tá
tusa
ré
réidh
leis
an
gcailín
beag
go
cínnte,’
cinnte,’
adeir
a deir
a
seanfhear
a
bhí
án.
ann.
‘nuair
a
imeos
imeoidh
sé
sin
sin
é
do
théarma
orthu.’
Ach
nuair
a
bhí
sé
sin
réitíthe
réitithe
le
a
bheith
ag
imeacht,
thosa
thosaigh
sé
ag
ínseacht
insint
cúirleachaí
comhairlí
dhon
don
chailín
bean,
‘ná
gó
gabh
a
chola
chodladh
achoíche,’
choíche,’
adeir
deir
sé
‘ogus
‘agus
ná
coigil
a
an
tine
ag
goil,
dul,
nuair
a
bheas
tú
a
ag
goil
dul
a
chola,’
chodladh,’
adeir
deir
sé
‘ná
gó
gabh
a
chola
chodladh
achoíche,’
choíche,’
adeir
deir
sé
‘ogus
‘agus
a
an
tine
a
choigilt
suas,’
adeir
a deir
sé
‘fág
aghaí
é
bheag
ortha’.
uirthi’.
‘Ogus
‘Agus
ná
go
gabh
a
chola
chodladh
achoíche’
choíche’
adeir
a deir
sé
‘gun
‘gan
an
teach
a
scuaba
scuabadh
amach
go
math.
maith.
Ogus
Agus
ná
go
gabh
a
chola
chodladh
achoíche,’
choíche,’
adeir
deir
sé
‘gun
‘gan
uisce
glan
a
fhágáil
isti.
istigh.
Tá
mise
a
an
túirt
tabhairt
a
an
méid
sin
cúirle
comhairle
duit.
Agus
ná
cath
caith
amach
a
an
lua
luath
ar
maidin,’
adeir
deir
sé
‘go
deo
gun
gan
í
a
fhliucha,
fhliuchadh,
mar
tá
sí
sin
dhá
dá
bhuíochas
sinne
nuair
a
imíonn
sí
le
gaoithe.
gaoth.
Ogus
Agus
dá
mbeá
mbeifeá
iad
a
chuir
ar
t’aireachas
anois,’
adeir
a deir
sé
‘díon
‘déan
na
rudaí
sin
is
be
beidh
tú
i
do
chailín
mhath.
mhaith.
Cailín
math
maith
anois,’
adeir
a deir
sé
‘ogus
‘agus
shiúl
sé
amach
a
an
doras,
ogus
agus
abhaile
leis.
Bhí
neart
ímrí
imní
orthu
san
sin
go
ceán
ceann
ca_
scatha
scaitheamh
fada
ina
dhia
dhiaidh
gon
don
chailín
beag
ach
míle
buíochas
le
Dia
d’ime
d’imigh
na
rudaí
án
ann
héin,
féin,
agus
d’fhan
a
an
cailín
beag
ogus
agus
ní
mórán
achair
ó
cailliú
cailleadh
í,
badh
ba
í
mo
mháthair
mhór
í.
Bhuel
sin
scéal
go
siúráilte,
níl’s
níl a fhios
agam
an
bhfuil
mise
i
in
ndan
ann
mionnú
ar
an
leaur
leabhar
gurb
í
an
fhírinne
í.
Beartla Ó Conghaile Ard West Ballynahinch
Bhí
án
ann
fadó
agus
is
fadó
a
bhí,
gá
dá
mbeinnse
an
uair
sin
án
an
ní
bheinn
anois
án,
ann,
ach
gá
dá
mbeinn
anois
agus
an
uair
sin
án
ann
bheach
bheadh
scéal
úr
nú
nó
seanscéal
am
agam
ogus
agus
níor
nóithí
nua
sin
ná
mé
a
bheith
gun
gan
aen
aon
scéal.
Má
tá
sé
agamsa
anocht
go
ro
raibh
sé
seacht
n-uaire
níos
fhearr
fearr
agaíse
agaibhse
insan
san
oíche
amárach
ogus
agus
mara
mura
mbí
héin,
féin,
nár
chaille
sib
sibh
leis
ach
na
clárfhiacla
nú
nó
na
cúilfhiacla,
stiall
gon
den
ghiall
nú
nó
píosa
gon
den
charbad,
nú
nó
an
fhiacail
is
faide
siar
ina
in bhur
gceán
gceann
a
bhe
bheith
mar
_____
agaí
agaibh
ina
in bhur
láimh
#?.
D’eighre
D’éirigh
Mac
Rí
in
Éirinn
go
moch
ar
maidin
chuimil
sé
a
bhos
gá
dá
shúilí
shúile
gá
dá
dhouirní
dhoirne
is
gá
dá
mhalaí,
shiúl
sé
thál
thall
agus
d’ith
sé
a
shá
sháith
ogus
agus
bhuail
sé
amach
chois
bín
binn
a
an
tí.
D’fhéach
sé
soir
agus
d’fhéach
sé
siar,
agus
d’iarr
sé
ar
Dhia
é
a
chuir
chur
ar
a
leas.
Bhuail
sé
bun
a
sciota
faoi
mhala
mhála
dhá
dá
mhása
agus
d’ime
d’imigh
sé
sna
sia
siagáin,
rua
ruagáin
buinní
béara
gasaí
géara
coisméigeachaí
coiscéimeanna
tola
na
talhúna,
talún,
cos
un
chun
tosa
cos
un
chun
deire
deireadh
a
ag
tóirt
tabhairt
a
chlaimhe
chlaímh
isteach
ar
thaoibh
thaobh
na
láimhe
cléithe
clé
is
gá
á
chuir
chur
amach
ar
thaíú
thaoibh
na
láimhe
deise.
Criogaide
Cniogaide
cragaide
cnagaide
a
ag
catha
caitheamh
seacht
gcroic
gcnoic
seacht
gleán
gleann
is
seacht
mballaí
cuisleáin
caisleáin
ogus
agus
bhídís
án,
ann,
acraí,
rútaí,
peirsí
corra,
croc
cnoc
is
fi
fiche
go
de
léim
agus
aen
aon
ghleán
ghleann
déag
go
thrioslóg,
thruslóg,
go
mba
seacht
_____
go
mór
ná
farraige
cháite
lá
gála
nú
nó
sineán
g’oíche
d’oíche
Mhárta
a
ag
goil
dul
thrí
trí
shleas
shlios
ghleántán
chnoic
nú
nó
gur
bhuail
sé
tí
Rí
in
Éirinn
Mhac
Céata
Céadta
Mhac
Aumhlaí
Amhlaidh
insan
san
áit
a
dtáinic
dtáinig
an
chéad
loing
long
agus
an
chéad
ghaiscíoch
go
hÉirinn
airiaú.
riamh.
Bhuail
sé
síos
a
chois
taoibh
taobh
na
farraige
tharrain
tharraing
sé
amach
a
scian
fíon
agus
a
chána,
bhain
sé
as
diseogaí
í
agus
cha
chaith
sé
amach
sa
bhfarraige
é
agus
rinne
loing
long
mhór
lochtúr
luchtmhar
dhe.
Bhuail
sé
cic
ina
ceán
ceann
agus
chuir
sé
seacht
n-acra
agus
seacht
léig
i
bhfarraige
í
agus
gon
den
t-ochtú
ochtú
léig
bhí
sé
héin
féin
istih
istigh
ina
ceartlár.
D’árda
D’ardaigh
sé
ortha
uirthi
sin
suas
a
cuid
seolta
beaga,
seolta
móra,
bocóideachaí
bocóideacha
bacóideachaí
bacóideacha
cúfhada
comhfhada
cúdhíreach
comhdhíreach
cúbharr
comhbharr
na
gcrán,
gcrann,
níor
fhág
sé
té
tí
tíle
#?
gun
gan
tarraint
tarraingt
maide
rámha
gun
gan
róbhrise,
róbhriseadh,
crán
crann
gun
gan
staíona
staonadh
ná
sciúta
ciúta
gun
gan
phléasca,
phléascadh,
a
treaua
treabhadh
na
farraige
fairceanta
foirceanta
fíordhouin
fíordhomhain
nár
treaú
treabhadh
airiaú
riamh
roimhe
agus
nach
dtriofar
dtreabhfar
aríst
arís
go
brách.
A
Ag
cuir
cur
gaine
gaineamh
garú
garbh
na
tráu
trá
in
uachtar
is
a
cúr
bán
in
íochtar
bhí
míolta
beaga
na
farraige
thiar
ogus
fogas
rúinte
rónta
móra
na
farraige
thoir,
ar
bhois
agus
ar
mhás
a
an
mhaide
rámha
lúba
lúbadh
na
n-ascannaí
n-eascann
a
ag
goil
dul
in
ascaillí
a
chéile,
ceol
bín
binn
aig
ag
an
mhaighdeainín
maighdinín
bán
á
ó
thosach
go
deiriú
deireadh
a
loinge,
agus
iasc
beag
na
mbéal
dearg
a
ag
diona
déanamh
ceoil
sí
agus
spóirt
dhó
nú
nó
gur
bhuail
sé
ó
shoitheach
seacht
n-acra
agus
seacht
n-iomaire
suas
air
ar
thalha
thalamh
tirim
insa
sa
doun
domhan
thiar,
insan
san
áit
nár
bhaíol
bhaol
di
gaoithe
gá
á
réaba
réabadh
ná
grian
gá
á
pléasca.
pléascadh.
Cha
Chaith
sé
slám
go
de
ghaine
ghaineamh
na
tráu
trá
ortha
uirthi
agus
g’fheamainn
d’fheamainn
an
chlada
chladaigh
agus
thug
sé
feisteas
lae
agus
bliana
ortha
uirthi
cuirim
i
gcás
nach
mbeit
mbeadh
sí
án
ann
ach
uair
a
an
chloig.
D’ionsaíodar
a
chéile
mar
a
d’ionsóch
d’ionsódh
dhá
bhleidhb
león
leon
nú
nó
dhá
león
leon
loirc
#?
nú
nó
dhá
dá
tharú
tharbh
ar
fásach.
Go
ndearnadar
bogán
gon
don
chruán
agus
cruán
gon
don
bhogán,
thairníodar
tharraingíodar
taidhbreachaí
toibreacha
fíoruisce
aníos
thrí
trí
chroí
na
gclocha
glasa.
Chuireadar
_____
go
de
cheithre
ceithre
ceathachaí
cneácha
móra
troma
má
chuireadar
cith
fola
dhá
dá
gcraicne
cith
cailce
dhá
dá
sciaithe,
sciatha,
cith
tine
gá
n-airm
agus
cith
mire
dhá
dá
bhfiacla,
sa
ionas
ná
nach
ra
raibh
sé
thoir
a
douin
domhain
ná
thiar
a
douin,
domhain,
aen
aon
fhear
ná
aen
aon
ghaiscíoch
nár
mhath
mhaith
leis
a thíocht
teacht
a
ag
breanthú
breathnú
orthub
orthu
a
troid
agus
a
______
fir
ar
lúb
an
dearna
isteach
ina
______.
Chroch
sé
leis
an
bhean
abhaile,
agus
phós
sé
lárnamháireach,
lárnamhárach,
bhí
bainis
seacht
n-oíche
agus
seacht
lá
án.
ann.
Agus
bhí
an
oíche
dheireanach
níos
tréine
ná
an
chéad
oíche,
_____
nár
eighre
éirigh
liom
héin
féin
a
bheith
án.
ann.
Chua
Chuaigh
siadsan
siad sin
an
clochán
is
tháinic
tháinig
mise
an
tslí
mhór,
báthú
bádh
iadsan
agus
tháinic
tháinig
mise.
Is
ó
oileán
cúngarach
cóngarach
gon
don
talha
talamh
anse,
anseo,
timpeall
is
baurdáil
bordáil
is
cupla
cúpla
míle
i
bhfarraige.
Os
Agus
go
de
réir
cainte
na
ndaoine
tá
an
áit
an-,
an-tsíthiúil.
Chuala
mé
fear
gá
á
rá
tá
baurdáil
bordáil
is
cheithre
ceithre
fichead
blian
bliain
g’aois,
d’aois,
ina
theach
héin
féin
amháin
gur
aire
airigh
sé
is
go
bhfaca
sé
rudaí
an-íontach.
Bhí
sé
oíche
amháin
agus
bhí
fear
ar
cuairt
leis
a
ag
goil
dul
amach
uaí
uaidh
a
ro
raibh
mada
madra
aige
ar
a
chuairt
mar
is
úndúil
iondúil
a
bhíonns
aig
ag
daoine
mar
chuideacht
chuideachta
dóibh.
Agus
nuair
a
bhí
siad
a
g_
muíntir
muintir
a
an
tí
agus
é
héin
féin
goite
gafa
a
chola
chodladh
thléis
tar éis
an
cuartaí
cuairteoir
a
bheith
imíthe,
d’airíodar
cairt
agus
torann
mór
insa
sa
chistineach.
chistin.
Dúirt
sé
go
n-éireoit
sé
go
bhfeiceit
bhfeiceadh
sé
an
é
an
cuartaí
cuairteoir
a
d’fhága
d’fhág
an
mada
madra
ina
dhia,
dhiaidh,
ogus
agus
fuair
sé
amach
nárbh
é
agus
na
ro
raibh
tada
dada
ar
chor
a
bich
bith
in
afarc
amharc
le
fáil
aige
insa
sa
chistineach.
chistin.
Chua
Chuaigh
sé
a
chola
chodladh
aríst
arís
ogus
fogas
is
mú
mó
mar
a
bhí
an
torann
an
darna
dara
huair
ná
bhí
an
chéad
uair.
Agus
dúirt
an
mháthair
leis
adúirt
a dúirt
sé
eighrí
éirí
go
gcathait
gcaithfeadh
sé
gur
fhan
a
mada
madra
istich.
istigh.
Ach
aig
ag
deire
deireadh
na
cúise
fuair
sé
amach
na
nach
ro
raibh
mada
madra
ná
eile
án
an
fé
cé
brí
ar bith
céard
a
bhí
ina
cintstiocair
leis
an
torann
agus
leis
an
scarta
scairt
mór
a
bhí
gá
á
dhiona
dhéanamh
sa
gcistineach.
gcistin.
Ach
sa
deire,
deireadh,
nuair
a
bhí
an
torann
chó
chomh
mór
is
go
gceapach
gceapfadh
aen,
aen
aon
nduine
faoin
doun
domhan
gur
beithíoch
alta
a
bhí
ag
iarra
iarraidh
a ghoil
dul
amach
aig
ag
a
teach,
thug
a
mháthair
adúirt
dúirt
sé
gon
don
diún
deamhan
is
gon
don
deaul
deabhal
é
agus
stop
an
torann
uaí
uaidh
sin
amach.
Dúirt
sé
gura
gur
cuimhneach
leis
oíche
eile
a
bhí
sé
aig
ag
tórha
tórramh
agus
in
aice
le
teach
na
an
tórha
tórraimh
tá
calha
caladh
báid
a
an
dtugann muide
dtugaimidne
calaú,
caladh,
calaú
caladh
a
an
bhaoite
air.
Ogus
Agus
choinic
chonaic
sé
adeir
deir
sé
an
fharraige
crochta
an
oíche
se
seo
agus
thug
sé
un
chun
cruinnis
gomb
gurb
í
an
oíche
oidhbriú
oibriú
farraige
is
mú
mó
a
choinic
chonaic
sé
i
mbeó
mbeo
a
bheatha
in
éis
é
a
bheith
ina
chúnaí
chónaí
air
ar
an
oileán.
Ach
d’eighre
d’éirigh
sé
amach
ó
theach
na
an
tórtha.
tórraimh.
É
héin
féin
agus
fear
eile
gon
den
bhaile,
agus
dúradar
dúirt siad
go
ngohaidís
ngabhfaidís
chó,
chomh,
síos
go
dtí
an
calha
caladh
nú
nó
go
bhfeicidís
cho
chomh
hárd
hard
agus
bhí
an
reó
reo
ag
eighrí
éirí
air
ar
thaoibh
thaobh
na,
na
haille.
Bhuel
sa
ghoil
dul
síos
dób,
dóibh,
nuair
a
bhíodar
eanann
ionann
is
thíos
aig
ag
a
an
gcalha,
gcaladh,
thugadar
faoi
deara
go
de
ro
raibh
stumpa
go
de
bhád
iomara
iomartha
istich
istigh
insa
sa
gcalha,
gcaladh,
insan
san
áit
nach
bhféatach
bhféadfadh
aen
aon
bhád
seasa
seasamh
an
oíche
sin
ach
an
oiread
agus
d’fhanhait
d’fhanfadh
sí
i
lár
na
farraige
móire
gun
gan
brise
briseadh
gun
gan
réaba.
réabadh.
Ach
dúirt
sé
héin
féin
agus
fear
eile
nach
bád
ceart
ná
saíolta
saolta
a
bhí
án,
ann,
ogus
agus
is
gearr
a
bhíodar
a
breanthú
breathnú
nuair
a
thugadar
faoi
deara,
go
ro
raibh
gasúr
istih
istigh
insa
sa
mbád
ogus
agus
é
ag
obair
ar
a
mhíle
diothall
dícheall
ar
nús
nós
mar
a
ag
bheit
bheadh
sé
a
ag
catha
caitheamh
amach
briosta
briosca
múna
móna
nú
nó
rud
gon
don
tsórt
sórt
sin
nú
nó
gaine
gaineamh
as
an
mbád,
nú
nó
go
ro
raibh
an
bád
eanann
ionann
is
a
bheith
glanta
aige,
ogus
agus
nuair
a
bhí
an
bád
glanta
amach
aige,
i
bhfad
uainn
an
urachóid
urchóid
agus
an
anachain,
scal
tine
mhór
uafásach
ar
thaoibh
thaobh
na
haille,
taíobh
taobh
thoir
gon
don
bhád
ar
thaoibh
baurd
bord
na
sceartha
aige
agus
thug
an
bád
agus
an
gasúr
a
haghaí
haghaidh
ar
an
áill
aill
ogus
fogas
chuadar
chuaigh siad
isteach
_______
adúirt
a dúirt
sé
isteach
insan
san
áill.
aill.